Στὴν ἀνάμνηση τοῦ θαύματος τῶν Κολλύβων (Α΄ Σάββατον τῶν Νηστειῶν)
Εἶναι χρέος , ἠμῶν τῶν ἱερέων νὰ ἐξηγοῦμε σὲ σᾶς τὸν φιλοχριστὸ λαό, τὸ πῶς, τὸ τί καὶ τὸ γιατί τελοῦνται οἱ διάφορες τελετὲς μέσα στὴν θεία λατρεία. Ὁμοίως εἶναι παράγγελμα τοῦ Θεοῦ στὴν παλαιὰ διαθήκη νὰ ἐρωτᾶ ὁ εὐλογημένος λαὸς τοῦ Θεοῦ, ὁ νέος Ἰσραὴλ-ἡ ἐκκλησία, τὸν "πρεσβύτερόν του λαοῦ αὐτοῦ" , ὥστε νὰ πληροφορεῖται τὰ τῆς παραδόσεως καὶ αὐτὴ νὰ μὴν σβήνει ποτέ, ἀλλὰ νὰ θάλλει καὶ νὰ διαδίδεται. Γιατί, παράδοση δὲν εἶναι μόνον αὐτὸ ποὺ μᾶς παρεδόθη ἀπὸ τοὺς ἀποστόλους καὶ τοὺς πατέρες ἀλλὰ κυρίως αὐτὸ ποὺ θὰ παραδόσουμε ἐμεῖς στὶς νεότερες γενιὲς τῆς Ἐκκλησίας.
Γιατί σήμερα λοιπὸν προσφέρονται κόλλυβα εἰς τιμὴν καὶ μνήμην τοῦ ἁγίου Θεοδώρου τοῦ Τήρωνος, τί ἑορτάζουμε σήμερα καὶ τί συμβολίζουν τὰ κόλλυβα, ποιὸ τὸ ὄφελος τῆς παραθέσεώς τους;
Τὸν καιρὸ τῶν διωγμῶν κατὰ τῶν χριστιανῶν, μαρτύρησε καὶ ὁ μεγαλομάρτυς τοῦ Χριστοῦ Θεόδωρος, κατακαιόμενος στὴν φωτιά. Ἐπὶ τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου, οἱ διωγμοὶ ἔπαψαν καὶ ἀποκαταστάθηκε ἡ εἰρήνη στὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Ὅμως , ὁ ἐφευρέτης τοῦ κακοῦ διάβολος ἐμφύσησε μανία καὶ μίσος στὸν ἀνιψιὸ τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου, Ἰουλιανὸ κατὰ τῆς ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Ὁ Ἰουλιανός, ὁ ἐπιλεγόμενος καὶ παραβάτης ἢ ἀποστάτης, ἀπέπτυσε τὸ ἐκκλησιαστικό του ἀξίωμα-γιατί ἦταν χειροθετημένος ἀναγνώστης καὶ ἀρνήθηκε τὸ ἅγιο βάπτισμα. Ὅταν κατάφερε νὰ ἀνέλθει στὸν θρόνο τῶν ρωμαίων, ἄρχισε διωγμὸ κατὰ τῆς Ἐκκλησίας, κρυφὸ ἀλλὰ καὶ φανερὸ καὶ προσπάθησε νὰ ἐπαναφέρει σὲ ἰσχὺ τὴν εἰδωλολατρικὴ θρησκεία. Ὁ Ἰουλιανὸς ὁ παραβάτης, γνωρίζοντας ὅτι οἱ χριστιανοὶ καθαρίζονται μὲ τὴ νηστεία στὴ πρώτη ἑβδομάδα τῆς ἁγίας Σαρακοστῆς - γι' αὐτὸ τὴν λέμε καθαρὰ ἑβδομάδα - θέλησε νὰ τοὺς μολύνει. Διέταξε λοιπόν, κρυφά, ὅλες οἱ τροφὲς στὴν ἀγορὰ νὰ ραντισθοῦν μὲ αἵματα εἰδωλολατρικῶν θυσιῶν.
Ὅμως μὲ Θεία ἐνέργεια, φάνηκε στὸν ὕπνο του τότε Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως Εὐδόξιου, ὁ μάρτυρας Θεόδωρος καὶ φανέρωσε τὸ πράγμα. Παρήγγειλε νὰ ἐνημερωθοῦν ὅλοι οἱ χριστιανοί, νὰ μὴν ἀγοράσουν καθόλου τρόφιμα ἀπὸ τὴν ἀγορὰ καὶ γιὰ νὰ ἀναπληρώσουν τὴν τροφὴ νὰ βράσουν σιτάρι καὶ νὰ φᾶνε τὰ λεγόμενα κόλλυβα, ὅπως τὰ ἔλεγαν στὰ Εὐχάϊτα,τὴν πατρίδα τοῦ ἁγίου. Ἔτσι καὶ ἔγινε καὶ ματαιώθηκε ὁ σκοπὸς τοῦ εἰδωλολάτρη αὐτοκράτορα νὰ ἐμπαίξει τοὺς χριστιανοὺς καὶ τὶς λατρευτικές τους συνήθειες. Καὶ τὸ Σάββατο τότε, ὁ εὐσεβὴς λαὸς ποὺ διαφυλάχθηκε ἀμόλυντος στὴν καθαρὰ ἑβδομάδα, ἀπέδωσε εὐχαριστίες στὸν μάρτυρα. Ἀπὸ τότε γύρω στὰ μέσα τοῦ Δ΄ αἰώνα, ἡ Ἐκκλησία τελεῖ κάθε ἔτος τὴν ἀνάμνηση αὐτοῦ του γεγονότος σὲ δόξα Θεοῦ καὶ τιμὴ τοῦ μάρτυρα ἁγίου Θεοδώρου τοῦ Τήρωνος.
Τὰ κόλυβα λοιπὸν ἢ τὸ βρασμένο στάρι, σήμερα διακοσμημένο καὶ μὲ ἄλλα ὑλικά, ἀποδίδεται μὲν στὴν νουθεσία τοῦ ἁγίου Θεοδώρου καὶ γι'αὐτὸ τιμητικὰ προσφέρουμε κόλλυβα καὶ στὴν μνήμη τοῦ , ἀλλὰ καὶ στὴ μνήμη ἄλλων ἁγίων. Εἶναι κόλλυβα τιμῆς αὐτὰ καὶ διαφέρουν ἀπὸ τὰ κόλλυβα τὰ προσφερόμενα εἰς μνημόσυνον τῶν εὐσεβῶς κεκοιμημένων. Γιατί, ὄντως τὰ κόλυβα καὶ τὸ σιτάρι συνδέονται μὲ τὴν κοίμηση τῶν χριστιανῶν καὶ τὴν πίστη στὴν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν, τὴν ἴδια ἐκείνη πίστη ποὺ ὁμολογοῦμε στὸ Σύμβολο λέγοντας: "προσδοκῶ ἀνάστασιν νεκρῶν".
Ὁ βρασμένος σίτος ποῦ εἶναι κατὰ κάποιον τρόπο "πεθαμένος" μᾶς φέρνει στὸ νοῦ τὰ λόγια του Χριστοῦ πρὸ τῆς θυσίας καὶ τοῦ ζωοποιοῦ του θανάτου:"ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμιν ἐὰν μὴ ὁ κόκκος τοῦ σίτου πεσων εἰς τὴν γῆν ἀποθάνη αὐτὸς μόνος μένει ἐὰν δὲ ἀποθάνη πολὺν καρπὸν φέρει". Ἔτσι , λοιπὸν καὶ οἱ κεκοιμημένοι ἀδελφοί μας "σπείρονται" στὴν γῆ ἐν φθορὰ καὶ ἀτιμία, ἀλλὰ πρόκειται νὰ ἀναστηθοῦν ἐν δόξη καὶ ἀφθαρσία. Σύμβολο τῆς ἀνάστασης μᾶς εἶναι τὰ κόλλυβα, τῆς ἐσχατολογικῆς μας ἀφύπνισης ἀπὸ τὸν ὕπνο τοῦ θανάτου.
Τὸ ὄφελος τῶν κολλύβων λοιπὸν εἶναι τὸ ἑξῆς: Τὰ μὲν προσφερόμενα εἰς τιμὴν καὶ μνήμην ἁγίων μας δίδονται εἷς ἁγιασμὸν καὶ εὐλογία καὶ ἀνάμνηση ὅτι ἐκεῖνοι ἐνίκησαν τὸν θάνατο τῆς ἁμαρτίας καὶ πρόκειται νὰ ἀναστηθοῦν καὶ νὰ σταθοῦν στὰ δεξιὰ τοῦ Θεοῦ ἐν ἡμέρα Κρίσεως. Τὰ κόλλυβα ὑπὲρ τῶν κεκοιμημένων ἔχουν διδακτικὸ σκοπὸ καὶ ὁμολογιακὸ ὕφος: πιστεύουμε καὶ ὁμολογοῦμε μὲ τὰ κόλλυβα τοῦ σίτου, τὴν τελικὴ ἀνάσταση τῶν κεκοιμημένων καὶ εὐχόμαστε νὰ ἀναστηθοῦν ἐν ἀφθαρσία. Γιατί τὰ κόλλυβα δὲν προσφέρονται γιὰ σκοπὸ συγχωρητικὸ ὅπως νομίζουμε. Ὑπὲρ ἀναπαύσεως καὶ ἀφέσεως ἁμαρτιῶν τῶν κεκοιμημένων, προσφέρουμε ἄρτον καὶ οἶνον, μὲ τὰ ὁποία θὰ τελεστεῖ ἡ Θεία Εὐχαριστία. Τὰ κόλλυβα ὅμως τίθενται γιὰ νὰ θυμήσουν σ'ἐμᾶς τοὺς ζωντανοὺς τὴν ὁμολογία τῆς ἀνάστασης καὶ νὰ μᾶς ἐνισχύσουν στὴν πίστη καὶ στὴν παρηγοριά.
Ἂς ἔχουμε ἀδελφοί μου, ἕνα εὐλογημένο ὑπόλοιπό της ἁγίας τεσσαρακοστῆς καὶ νὰ φτάσουμε μὲ τὸ καλὸ τὰ ἄχραντα πάθη καὶ τὴν παναγία ἐκ νεκρῶν ἀνάσταση. ΑΜΗΝ.