Λόγος στά Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου
Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ.κ. Ἰεροθέου
1. Ἡ εἴσοδος τῆς Θεοτόκου στόν Ναό συνδέεται μέ θαυμαστά γεγονότα. Ὅταν μιλᾶμε γιά Ναό, ἐννοοῦμε τόν Ναό τοῦ Σολομῶντος καί ὅταν κάνουμε λόγο γιά Εἰσόδια στόν Ναό, ἐννοοῦμε τήν εἴσοδο τῆς Θεοτόκου στά Ἅγια τῶν Ἁγίων. Εἶναι γνωστόν ὅτι στόν κυρίως Ναό τοῦ Σολομῶντος εἰσέρχονταν Ἱερεῖς ποῦ ἐπιτελοῦσαν τήν λατρεία τοῦ θυμιάματος καί στά Ἅγια τῶν Ἁγίων, θά λέγαμε σήμερα ἐμεῖς στό Ἱερό Βῆμα εἰσερχόταν ὁ Ἀρχιερεύς τοῦ ἐνιαυτοῦ ἐκείνου καί μάλιστα μία φορά κατά τήν διάρκεια τοῦ ἔτους.
Ὅταν ἑορτάζουμε τά Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου στόν Ναό, ἐννοοῦμε τά Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου στά Ἅγια τῶν Ἁγίων γιά νά παραμείνη ἐκεῖ γιά δώδεκα ὁλόκληρα χρόνια, ἀπό τριῶν ἐτῶν ἕως δεκαπέντε, ζώντας μέσα στό Φῶς τοῦ Θεοῦ καί βιώνοντας τήν θέωση. Ἔτσι ἑρμηνεύουν τό γεγονός αὐτό οἱ ἅγιοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας.
Ἦταν λοιπόν ἕνα προκλητικό γεγονός, κάποιος ἄνθρωπος καί μάλιστα ἕνα κορίτσι νά εἰσέλθη σέ αὐτόν τόν ἱερό χῶρο, ὅπου φυλάσσονταν τά πιό ἱερά ἀντικείμενα τοῦ Ἰσραήλ, ὅπως ἡ Κιβωτός τῆς Διαθήκης, ἡ Στάμνα μέ τό Μάννα, ἡ Ράβδος τοῦ Ἀαρῶν καί βεβαίως οὔτε οἱ Ἱερεῖς εἶχαν δικαίωμα νά εἰσέλθουν, ἀλλά οὔτε καί ὁ Ἀρχιερεύς καθημερινῶς.
Μέσα στά Ἅγια τῶν Ἁγίων ἡ Θεοτόκος γιά δώδεκα χρόνια τρεφόταν ἀπό ἄρτο ποῦ τῆς ἔφερνε ὁ Ἀρχάγγελος Γαβριήλ. Αὐτό ἀναφέρεται στήν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας καί ἦταν ἀπό τά θαυμαστά γεγονότα. Σέ ἕνα τροπάρια τοῦ ἑσπερινοῦ της ἑορτῆς γράφεται: «Δί' ἀγγέλου ἐκτρέφεται». Καί σέ ἄλλο τροπάριο λέγεται: «Ἐπουρανίω τραφεῖσα, Παρθένε, ἄρτω πιστῶς ἐν τῷ Ναῶ Κυρίου».
2. Τί ἦταν αὐτός ὁ ἄρτος ἀπό τόν ὁποῖον τρεφόταν ἡ Παναγία; Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ἀναφερόμενος σέ αὐτόν τόν εὐλογημένο ἄρτο ποῦ ἔτρεφε τήν Παναγία λέγει ὅτι ὁ Θεός ἔστελνε «τροφήν ἄνωθεν ἀπόρρητον ἐκεῖ τή Παρθένω δί' ἀγγέλου». Ὅμως δέν ἦταν ἕνας συνηθισμένος ἄρτος τόν ὁποῖον ὁ ἄγγελος ἔπαιρνε ἀπό κάποιο σπίτι καί τόν μετέφερε στήν Παναγία, ἀλλά στήν πραγματικότητα ἦταν ἡ ἄκτιστη ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, διά τῆς ὁποίας, κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμά, «τήν τέ φύσιν κρειττόνως ἀνερρώννυτο (ἐδυνάμωνε) καί κατά σῶμα τῶν ἀσωμάτων καθαρωτέρα καί ὑπερτέρα καί συνετηρεῖτο καί ἐτελεῖτο».
Εἶναι προφανές ὅτι δέν ἦταν μιά κτιστή τροφή, ἕνας ὑλικός ἄρτος, ἀλλά μιά ἄλλη διαφορετική, ξένη τροφή, δηλαδή ἦταν ἡ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ ἡ ὁποία ἐνδυνάμωνε τό σῶμα τῆς Παναγίας γιά νά ἔχη νοερά προσευχή καί θεωρία Θεοῦ. Αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ Παναγία γιά δώδεκα χρόνια ἦταν μέσα στό Φῶς τοῦ Θεοῦ καί εἶχε κοινωνία μαζί Του, εἶχε φθάσει στήν θέωση. Στήν πραγματικότητα ζοῦσε ὅπως ζοῦσαν ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὕα στόν Παράδεισο πρίν τήν πτώση, γι' αὐτό καί ὅταν τήν ἐπισκέφθηκε ὁ ἄγγελος κατά τόν Εὐαγγελισμό γιά νά τῆς ἀναγγείλη ὅτι θά γίνη Μητέρα τοῦ Χριστοῦ τήν ἀπεκάλεσε Κεχαριτωμένη.
3. Αὐτός ὁ ἄρτος ἀπό τόν ὁποῖο τρεφόταν ἡ Παναγία δέν ἐξέλιπε ἀπό τήν Ἐκκλησία, ἐξακολουθεῖ νά ὑπάρχη καί σήμερα. Δέν πρόκειται γιά τόν καθημερινό κτιστό ἄρτο, ἀλλά γιά τόν Ἄρτο τῆς Ζωῆς ποῦ εἶναι ὁ Ἴδιος ὁ Χριστός.
Σέ αὐτόν τόν Ἄρτο ἀναφερόταν ὁ Χριστός μέ τόν λόγο τόν ὁποῖο ἀπήντησε στόν διάβολο στό Ὅρος τῶν Πειρασμῶν. Ὅταν ὁ διάβολος τοῦ ὑπέδειξε νά μεταβάλη τίς πέτρες σέ ἄρτο, Ἐκεῖνος ἀπάντησε «οὐκ ἐπ' ἄρτω μόνω ζήσεται ἄνθρωπος, ἀλλ' ἐν παντί ρήματι ἐκπορευομένω διά στόματος Θεοῦ» (Μάτθ. δ', 4).
Ἐκτός ἀπό τόν ὑλικό ἄρτο, τόν ὁποῖο γευόμαστε καθημερινῶς, ὑπάρχει καί ὁ πνευματικός Ἄρτος, ὁ ἴδιος ὁ Χριστός καί ὁ λόγος Του. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος γράφει: «Δύναται ὁ Θεός καί ρήματι θρέψαι τόν πεινώντα». Καί αὐτό φαίνεται ἀπό τό ἁγιολόγιο τῆς Ἐκκλησίας μας, πῶς οἱ ἅγιοι ζοῦσαν ἀπό αὐτόν τόν πνευματικό Ἄρτο.
Ὁ Χριστός μέ τήν προσευχή ποῦ μᾶς δίδαξε, τό γνωστό «Πάτερ ἠμῶν, συμπεριέλαβε καί τό αἴτημα: «Τόν ἄρτον ἠμῶν τόν ἐπιούσιον δός ἠμίν σήμερον». Πρόκειται γιά τόν ἄρτον τόν ἀναγκαῖο γιά τήν οὐσία τῆς ὑπάρξεώς μας, γι' αὐτό καί λέγεται ἐπιούσιος. Καί ἐπειδή ἡ Ἐκκλησία τοποθέτησε τήν Κυριακή προσευχή μέ τήν συγκεκριμένη αὐτή αἴτηση κατά τήν διάρκεια τῆς θείας Λειτουργίας καί λίγο πρό τῆς θείας Κοινωνίας, αὐτή ἡ αἴτηση ἀναφέρεται κυρίως στόν εὐχαριστιακό ἄρτο, τήν βρώση τοῦ Σώματος καί τήν πόση τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ.
Ἄλλωστε αὐτός ὁ ἴδιος ὁ Χριστός εἶπε: «Ἐγώ εἰμι ὁ ἄρτος ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάς», Αὐτός εἶναι τό οὐράνιο Μάννα.
Ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής ἑρμηνεύοντας αὐτό τό αἴτημα τῆς Κυριακῆς Προσευχῆς τό συνδέει μέ τήν θεία Κοινωνία τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ καί κάνει λόγο γιά τήν «τροφή τοῦ ἄρτου τῆς ζωῆς», «ἴνα νικήση τόν θάνατον τῆς ἁμαρτίας», ἀπό τήν παροῦσα ζωή τῆς θνητότητος. Βεβαίως καί ἄν θεωρήσουμε ὅτι στό αἴτημα αὐτό γιά τήν λήψη τοῦ ἄρτου ἀναφέρεται καί ὁ «ἐφήμερος ἄρτος», διά τοῦ ὁποίου συγκροτεῖται ἡ παροῦσα ζωή, δέν θά ἀστοχήσουμε.
Μέ αὐτόν τόν Ἄρτο, τήν Χάρη καί ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, ἐτρέφετο ἡ Παναγία μέσα στά Ἅγια τῶν Ἁγίων. Μέ αὐτόν τόν Ἄρτο τρεφόμαστε καί ἐμεῖς κάθε φορᾶ ποῦ τελοῦμε τήν θεία Λειτουργία. Καί βεβαίως γιά νά ἐνεργήση ὁ Ἄρτος αὐτός, δηλαδή ὁ Χριστός, «εἰς ζωήν αἰώνιον», πρέπει νά ζοῦμε κατά τόν τρόπο ποῦ ζοῦσε ἡ Παναγία.
4. Αὐτό τό θαυμάσιο γεγονός ποῦ συνέβη στήν Παναγία ἔχει πολύ μεγάλη σημασία γιά τήν ζωή μας. Ὁ ἄνθρωπος ἀποτελεῖται ἀπό ψυχή καί σῶμα καί εἶναι ἑπόμενο ὅτι ἡ ὑλική τροφή συντηρεῖ καί διατηρεῖ σέ καλή κατάσταση τό σῶμα, ἐνῶ ἡ Χάρη καί ἡ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ συντηρεῖ καί τήν ψυχή καί τό σῶμα, τόν ὅλο ἄνθρωπο. Μέ αὐτές τίς προϋποθέσεις ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὁλοκληρωμένος, ἔχει νόημα ζωῆς καί ὕπαρξης.
Ζοῦμε σέ μιά ἐποχή στήν ὁποία γίνεται λόγος μόνο γιά τόν ὑλικό ἄρτο καί λιγότερο γιά τόν πνευματικό Ἄρτο. Ὁ ἄνθρωπος στήν ἐποχή μᾶς εἶναι ἕνα καταναλωτικό ὄν ποῦ ρουφᾶ ἀχόρταγα ὑλικά ἀγαθά, θεάματα, ἀκούσματα καί νομίζει ὅτι ἔτσι θά ἱκανοποιήση τήν πνευματική του πείνα. Γίνεται διαρκῶς λόγος γιά αὔξηση τοῦ κατά κεφαλήν εἰσοδήματος. Δέν εἴμαστε ἐναντίον κάθε τί ποῦ βελτιώνει τήν ζωή τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά δέν μποροῦμε νά ἀποδεχθοῦμε καί μιά ζωή ἡ ὁποία στηρίζεται μόνον στά ὑλικά ἀγαθά, γιατί σέ μιά τέτοια περίπτωση ὁ ἄνθρωπος πάντοτε παραμένει ἀνικανοποίητος, διότι ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου ἀναζητᾶ ἄλλη τροφή καί διψᾶ γιά ἄλλο νερό. Ὁ Χριστός εἶπε «μακάριοι οἱ πεινῶντες καί διψῶντες τήν δικαιοσύνην».
Γίνεται λόγος σήμερα γιά κρίση οἰκονομική, γιά πτώχευση ὑλική. Ἀλλά ἡ κρίση στήν πραγματικότητα εἶναι κρίση πνευματική, κρίση ἀξιῶν, ἰδανικῶν, κρίση ὑπαρξιακῶν ἀναζητήσεων. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι ποῦ πλέουν μέσα στά πλούτη καί αἰσθάνονται ἕνα κενό ὕπαρξης, ἀντίθετα ὑπάρχουν ἄλλοι ποῦ ζοῦν μέ ὀλιγάρκεια καί ἀσκητικότητα καί αἰσθάνονται πεπληρωμένοι.
Ἡ ἑορτή τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου στόν Ναό καί ἡ διατροφή της ἀπό τήν οὐράνια τροφή ποῦ τῆς ἔφερνε ὁ ἄγγελος μᾶς ὑποδεικνύει ὅτι πρέπει νά στραφοῦμε περισσότερο σέ αὐτήν τήν οὐράνια τροφή, τόν πνευματικό οὐράνιο Ἄρτο, διότι ἔτσι θά χορτάσουμε ἀπό τήν πνευματική πείνα.