Γιατί βαπτίστηκε ὁ Χριστός;
τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης, Αὐγουστίνου Καντιώτου
ἀπό ὁμιλία του στόν ἱερό ναό τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος Φλωρίνης 6-1-1985
ΣHMEPA, τελειώνει τό Δωδεκαήμερο. Δωδεκαήμερο εἶναι ὁ κύκλος τῶν χαρμοσύνων ἑορτῶν, πού ἀρχίζουν μέ τή γέννησι τοῦ Χριστοῦ καί τελειώνουν μέ τή βάπτισί του. Οἱ ἡμέρες εἶναι δώδεκα ἄν ἀφαιρεθεῖ ἡ νηστήσιμος παραμονή τῶν Φώτων.
Τήν ἡμέρα τῶν Χριστουγέννων εἴδαμε τό Χριστό νήπιο στό σπήλαιο.
Τήν 1η Ἰανουαρίου τόν εἴδαμε βρέφος ὀκτώ ἡμερῶν νά περιτέμνεται καί νά λαμβάνει τό ὄνομα Ἰησοῦς. Καί σήμερα τόν βλέπουμε «ἄνδρα τέλειον» (Ἔφ. 4,13), σέ ἡλικία τριάντα ἐτῶν, πού ἔρχεται στά Ἰορδάνεια ρεῖθρα νά βαπτισθεῖ.
Γύρω ἀπό τή βάπτιση δημιουργοῦνται ὁρισμένα ζητήματα, τά ὁποῖα θέλουν ἐξήγηση.
- Ἕνα ζήτημα εἶναι τό ἑξῆς. Ἀπό τά Εὐαγγέλια γνωρίζουμε τή ζωή τοῦ Χριστοῦ.
Οἱ πληροφορίες ὅμως φτάνουν μέχρι τότε πού ὁ Χριστός δωδεκαετής, δώδεκα χρονῶν, πῆγε στά Ἱεροσόλυμα, προσκύνησε στό ναό τοῦ Σολομῶντος, ἔμεινε ἐκεῖ τρεῖς μέρες, καί κατέπληξε τούς σοφούς του Ἰσραήλ μέ τίς ἐρωτήσεις καί τίς ἀπαντήσεις του. Μετά, τά Εὐαγγέλια σιγοῦν· ὑπάρχει ἕνα κενό.
Ποῦ ἦταν καί τί ἔκανε ὁ Χριστός ἀπό 12 μέχρι 30 ἐτῶν;
Αὐτό τό κενό ἐκμεταλλεύονται οἱ ἐχθροί της πίστεως. Καί τί λένε· ὅτι στό διάστημα αὐτό (τῶν δεκαοκτώ ἐτῶν) ταξίδεψε καί πῆγε μακριά, σέ διάφορες χῶρες, καί ἰδιαιτέρως στή χώρα τῆς μυστικοπαθείας, τίς Ἰνδίες, κ' ἐκεῖ διδάχθηκε τή σοφία πού κατόπιν ἐδίδαξε.
Ψέμα μέγα! Γιατί δέν πῆγε πουθενά ὁ Χριστός. Πῶς ἀποδεικνύεται αὐτό; Τό λέει τό Εὐαγγέλιο, σᾶς τό ἐξηγῶ καί μέ παράδειγμα.
Ἐγώ λόγου χάριν κατάγομαι ἀπό ἕνα μικρό χωριό τῶν Κυκλάδων. Ἐάν πάτε ἐκεῖ στό χωριό μου, θά σᾶς ποῦνε πληροφορίες γιά τή ζωή μου· πού ἤμουν μικρός, πού πῆγα στό δημοτικό, πού πῆγα στό γυμνάσιο, πού πῆγα στό πανεπιστήμιο, πού..., πού... Ὅλα τά ξέρουν. Γιατί αὐτά συζητοῦν. Γνωρίζουν ὅλες τίς λεπτομέρειες τῆς ζωῆς κάθε συγχωριανοῦ τους...
Σ' ἕνα μικρό χωριό ἔμεινε καί ὁ Χριστός, στή Ναζαρέτ· γι' αὐτό ὀνομάστηκε Ναζωραῖος. Ὅταν λοιπόν πῆγε μεγάλος, τριάντα ἐτῶν, καί κήρυξε στή Ναζαρέτ, τί εἴπανε;
―Περίεργο πράγμα! Αὐτός σχολεῖο δέν πῆγε· «πῶς οὗτος γράμματα οἶδε, μή μεμαθηκῶς;» (Ἰωάν. 7,15), ποῦ γνωρίζει τέτοια πράγματα;... Οἱ συμπατριῶτες τοῦ δηλαδή μαρτυροῦν, ὅτι δέν ἔφυγε ἀπό τόν κύκλο τῆς Ναζαρέτ, ἀλλά τί ἔκανε; Τό διάστημα αὐτό τῶν 18 ἐτῶν ἦταν ἐκεῖ ὁ πρῶτος ἐργάτης.
Ἄς τ' ἀκούσουν αὐτό ὅσοι ἐργατοπατέρες καί ψευτοπροστάτες ἐκμεταλλεύονται τούς ἐργάτες. O Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ὑπῆρξε ἐργάτης, μέ ρόζους στά χέρια.
Φτωχός, δούλευε στό ἐργαστήριο τοῦ ἁγίου Ἰωσήφ γιά νά συντηρήσει τόν ἑαυτό του καί τήν ἁγία του μητέρα. Ὑπάρχει καί εἰκόνα, πού τόν παριστάνει μέσα στό ξυλουργεῖο τοῦ νομιζομένου πατέρα του, νά κρατάει στά χέρια πριόνια καί σκεπάρνια καί νά ἐργάζεται.
Ἰδού λοιπόν ποῦ ἦταν ὁ Χριστός ἀπό 12 μέχρι 30 ἐτῶν. Ἐάν εἶχε λείψει σέ ἄλλες χῶρες, θά τό γνώριζαν οἱ συμπατριῶτες του. Ἀλλ' αὐτοί μαρτυροῦν, ὅτι δέν ἔλειψε· γι' αὐτό ἀποροῦν, πῶς γνωρίζει «γράμματα μή μεμαθηκῶς».
- Μία ἄλλη ἀπορία εἶναι ἡ ἑξῆς. Γνωρίζουμε, ὅτι κάθε ἄνθρωπος εἶναι ἁμαρτωλός.
Ἕνας μόνο ὑπῆρξε ἀναμάρτητος, ὁ Χριστός. Τότε ὅμως γεννᾶται τό ἐρώτημα· Ἀφοῦ εἶναι ἀναμάρτητος, γιατί βαπτίσθηκε; Ἀπαντοῦμε.
Βαπτίσθηκε ὁ Χριστός, γιά νά γίνει ἐπισήμως γνωστός. Μέχρι τήν ὥρα ἐκείνη ἦταν ἄγνωστος. Κανείς δέν τόν ἐγνώριζε. Ποιός νά ὑποπτευθεῖ, ὅτι κάτω ἀπό τόν ἐργάτη ἐκεῖνον μέ τά πριόνια καί τά σφυριά κρυβόταν ὁ δημιουργός του παντός, ὁ ἀναμενόμενος Μεσσίας;
Καί σ' αὐτόν ἀκόμα τόν Πρόδρομο ἦταν ἄγνωστος. Τώρα γίνεται σέ ὅλους γνωστός.
Βαπτίσθηκε ἀκόμη ὁ Χριστός, γιά νά φανερωθεῖ τό μυστήριο τῆς ἁγίας Τριάδος.
Τήν ὥρα τῆς βαπτίσεως φανερώθηκε ὁ ἀληθινός Θεός, πού ἦταν ἄγνωστος σέ ὅλη τήν ἀρχαία ἐποχή.
Οἱ Ἀθηναῖοι πρόγονοί μας στό «κλεινόν ἄστυ» εἶχαν στήσει βωμό τῷ «ἀγνώστω Θεῶ» (Πράξ. 17,23).
Στά ρεῖθρα τοῦ Ἰορδάνου λοιπόν φανερώθηκε ὁ ἀληθινός Θεός. Πῶς φανερώθηκε; Ὡς ἁγία Τριάς. Ἕνας Θεός - τρία πρόσωπα, Πατήρ Υἱός καί ἅγιον Πνεῦμα. Ἀσύλληπτο μυστήριο! Τί παράδειγμα ν' ἀναφέρω;
Νά κάτι πού δέν τό ἐγνώριζα· ὅταν γίνεται διάσπασις τοῦ ἀτόμου, λένε ὅτι ἐκπέμπονται τρία σωματίδια· ἕνα εἶναι τό ἄτομο, καί ἐκπέμπει τρία σωματίδια. Τά τρία γίνονται ἐννιά, καί οὕτω καθεξῆς· αὐξάνουν κατά γεωμετρική πρόοδο. Μία βοηθητική εἰκόνα εἶναι αὐτό, ἀλλ' ὅ,τι καί νά ποῦμε δέν μποροῦμε νά ἐξηγήσουμε τό μέγα μυστήριο.
Μήπως ἄλλωστε μποροῦμε νά ἐξηγήσουμε τά μικρότερα μυστήρια τῆς φύσεως;
O μέγας μαθηματικός Αἰνστάιν λέει· «Κολυμποῦμε σέ ὠκεανό μυστηρίων...».
Γι' αὐτό ἐδῶ, πέρα ἀπό τό λογικό καί τίς πέντε αἰσθήσεις, χρειάζεται ἡ «ἕκτη αἴσθησις», δηλαδή ἡ πίστις. Δία τῆς πίστεως ἐγγίζουμε τό μέγα μυστήριο καί, σκώληκες ἐμεῖς, μικρά καί ἀσήμαντα ὄντα, σκύβουμε τόν αὐχένα καί λέμε· Ἁγία Τριάς, Πατήρ Υἱός καί ἅγιον Πνεῦμα, ἐλέησον τόν κόσμον.
Φανέρωσις τῆς ἁγίας Τριάδος σήμερα· Πατήρ Υἱός καί ἅγιον Πνεῦμα. Ἀνοῖξαν τά οὐράνια. Ταράχθηκαν τά νερά. «O Ἰορδάνης ἐστράφη εἰς τά ὀπίσω» (Ψάλμ. 113,3).
Περιστερά παρουσιάστηκε, σύμβολο τῆς ἁγνό-τητος καί καθαρότητος. Καί φωνή ἀκούστηκε· «Οὑτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ὁ εὐδόκησα» (Μάτθ. 3,17).
Βαπτίσθηκε ἀκόμη ὁ Χριστός καί γιά νά γίνει ὑπόδειγμα τῶν Χριστιανῶν. O ἴδιος δέν εἶχε ἀνάγκη ἀπό βάπτισμα· ἐμεῖς ἔχουμε ἀνάγκη ἀπό τήν κάθαρση πού χαρίζει τό μυστήριο. Τό νερό τῆς κολυμβήθρας δέν εἶναι κοινό νερό - ἄν πιστεύεις βέβαια· ἄν δέν πιστεύεις, δικαίωμά σου...
Ἀφ' ἤς στιγμῆς ὁ ἱερεύς βάζει πετραχήλι καί εὐλογεῖ, ἀπό τήν ὥρα ἐκείνη τό νερό παίρνει πλέον θαυματουργό δύναμι, ὁρατή διά τῆς πίστεως, καί μέσα στήν κολυμβήθρα θάβεται ὁ παλαιός Ἀδάμ μέ ὅλα τά ἁμαρτήματά του, καί ὁ ἄνθρωπος βγαίνει πιό λευκός κι ἀπό τό χιόνι. Αὐτή εἶναι ἡ πίστις μας. Ἔγινε λοιπόν τό βάπτισμα τοῦ Χριστοῦ ὑπόδειγμα γιά 'μας.
- Tέλος ένα ακόμη ερώτημα. Bαπτίζεται κάθε μεγάλος άνθρωπος γιατί είναι αμαρτωλός· τα αθώα νήπια όμως γιατί να βαπτίζωνται;
Ἀπάντησις· διότι φέρουν τό προπατορικό ἁμάρτημα. Μερικοί θά γελάσουν ἀκούγοντας αὐτά· ἀλλά ἔρχεται σήμερα ἡ ἐπιστήμη, ἡ ψυχολογία, νά βεβαιώσει, ὅτι αὐτό εἶναι ἀληθές· μόνο πού τό λέει μέ ἄλλα λόγια. δέν ἔχω καιρό νά σᾶς μιλήσω γιά τό προπατορικό ἁμάρτημα.
Σύντομα λέω μόνο, ὅτι ὁ ἄνθρωπος, μόλις γεννηθεῖ, φέρει μέσα τοῦ τό σπέρμα τῆς φθορᾶς, τό σπέρμα τῆς ἁμαρτίας.
Αὐτό μέ τή γλώσσα τῆς ἐπιστήμης λέγεται «κληρονομικότης», καί τό παραδέχονται ὅλοι. Ἅμα ὅμως τό πεῖς «προπατορικό ἁμάρτημα», ἐνοχλοῦνται.
Τό παιδί, λοιπόν, ἔχει κι αὐτό κάποια ἐνοχή· καί γι' αὐτό γίνεται ἡ βάπτισις, γιά νά σβήσει ἡ ἐνοχή, ἡ ὁποία προέρχεται ἀπό τό προπατορι-κό ἁμάρτημα.
* * *
Λύσαμε, ἀγαπητοί μου, μερικές ἀπορίες. Τί ἔκανε ὁ Χριστός ἀπό δώδεκα μέχρι τριάντα ἐτῶν. Γιατί ὁ Χριστός, ἐνῶ εἶναι ἀναμάρτητος, βαπτίσθηκε στόν Ἰορδάνη.
Γιατί βαπτίζονται καί τά μικρά παιδιά. Τώρα θά μοῦ πῆτε·
―Eμείς βαπτισθήκαμε, καί ἔπρεπε ἐν συνέχεια νά κρατήσουμε ἄσπιλο τό χιτώνα, νά μή διαπράξουμε ἁμαρτία μετά τό βάπτισμα. Ἀλλά δυστυχῶς καί μετά τό ἱερό μυστήριο πέσαμε πάλι καί εἴμεθα βουτηγμένοι σέ ἁμαρτίες. Πρέπει λοιπόν ν' ἀπελπισθοῦμε;
Ὄχι, ὄχι! Ἐάν καί χίλιες φορές ν' ἁμαρτήσεις καί νά πέσεις, μή ἀπελπισθεῖς. Σήκω πάλι ἐπάνω.
Διότι ὑπάρχει κ' ἕνα ἄλλο βάπτισμα, ὅπως λένε οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας· εἶναι τό δάκρυ τῆς μετανοίας καί Ἐξομολογήσεως. Τά δάκρυα τοῦ Πέτρου, τῆς ἁμαρτωλῆς γυναίκας, τά δάκρυα μυριάδων μετανοούντων ἀνθρώπων...
Πολλά τά δάκρυα στόν κόσμο. Ὑπάρχει ἄνθρωπος ποῦ δέν ἔκλαψε; «Κοιλάς κλαυθμῶνος» λέγεται ἡ γῆ (Ψάλμ. 83,6), κοιλάδα δακρύων. Ἀλλ' αὐτά συνήθως εἶναι δάκρυα μάταια, ἄχρηστα. Διότι ὅσο καί νά κλάψεις λ.χ. γιά ἕνα νεκρό, δέ' μπορεῖς νά τόν ἀναστήσεις.
Ὑπάρχουν ὅμως καί κάποια ἄλλα δάκρυα πολύτιμα, δάκρυα σπάνια. Εἶναι τά δάκρυα τῆς μετανοίας. Δῶστε μου, δῶστε μου, ἁμαρτωλοί, ἕνα τέτοιο δάκρυ!
Τό δάκρυ αὐτό, πού χύνεις ἐδῶ γιά τ' ἁμαρτήματά σου, ἰσοδυναμεῖ μέ τόν Ἰορδάνη.
Αὐτό τό δάκρυ γίνεται Ἰορδάνης ποταμός, γίνεται ὠκεανός, μέσα στόν ὁποῖο πλένονται τά ἁμαρτήματα τοῦ κόσμου, ὅλων τῶν γενεῶν. Καί τότε δοξάζεται καί ὑμνεῖται ὁ Χριστός εἰς πάντας τούς αἰώνας. Ἀμήν.
† ἐπίσκοπος Αὐγουστίνος