Ὁ Μέγας Ἁγιασμός
π. Εἰρηναῖος Λαφτσής
Σ' ὅτι ἀφορᾶ τόν Ἁγιασμό ὑπάρχουν κάποιες παρανοήσεις ἤ λαθεμένες εὐλαβεῖς παραδόσεις καί γι' αὐτό κρίνουμε σκόπιμο πρός ἄρση τῶν παρεξηγήσεων νά παρουσιασθεῖ ἡ ὀρθή διδασκαλία περί τοῦ Ἁγιασμοῦ.
1. Κατ' ἀρχήν εἶναι λάθος ἡ διάκριση τοῦ Ἁγιασμοῦ πού τελεῖται τήν 5η καί 6η Ἰανουαρίου σέ Μικρό καί Μεγάλο Ἁγιασμό. Καί τίς δύο ἡμέρες τελεῖται ὁ Μεγάλος Ἁγιασμός καί τό Τυπικό της Ἐκκλησίας μᾶς ὁρίζει τήν τέλεση Μεγάλου Ἁγιασμοῦ μόνο κατ' αὐτές τίς δύο ἡμέρες. Μικρός Ἁγιασμός ὀνομάζεται ὁ ἁγιασμός τῆς πρώτης κάθε μήνα καί σέ ὁποιαδήποτε ἄλλη περίπτωση τελεῖται. Ἡ τέλεση τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ καί τήν παραμονή τῶν Θεοφανείων εἶναι νεότερη συνήθεια μέ μοναδικό σκοπό τήν ἐξυπηρέτηση τῶν πιστῶν σέ ἀγροτικές καί ἀπομακρυσμένες περιοχές.
2. Ὁ Μέγας Ἁγιασμός μπορεῖ νά φυλάσσεται στά σπίτια στό εἰκονοστάσι, ὅπως ἀναφέρει καί τό κείμενο τῶν
εὐχῶν τῆς Ἀκολουθίας «γιά νά τόν ἔχουν ὅλοι ὅσοι τόν λαμβάνουν πρός θεραπεία τῶν παθῶν, πρός ἁγιασμό τῶν σπιτιῶν καί γιά ὁποιαδήποτε πνευματική ὠφέλεια». Τό ἴδιο ἀναφέρει καί ὁ Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος στόν Λόγο του γιά τήν ἑορτή τῶν Θεοφανείων.
3. Δέν νηστεύουμε τήν παραμονή τῶν Θεοφανείων γιά νά πιοῦμε τόν Μεγάλο Ἁγιασμό. Δέν μαρτυρεῖται πουθενά αὐτό ἀπό τήν παράδοση καί τήν πράξη τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἄλλωστε, αὐτό ἀποδεικνύεται ὅτι ὁ Ἁγιασμός καί τῶν δύο ἡμερῶν εἶναι ὁ ἴδιος ἀλλά ὁ πιστός δέν νηστεύει τήν παραμονή τῆς 5ης Ἰανουαρίου. Ἡ νηστεία ἀφοροῦσε τόν ὁμαδικό βαπτισμό πού γινόταν τήν νύκτα τῆς 5ης Ἰανουαρίου ὅπου νήστευε ὅλη ἡ Ἐκκλησία γιά νά ὑποδεχθεῖ τούς νεοφωτίστους, οἱ ὁποῖοι κοινωνοῦσαν στά Θεοφάνεια.
4. Σέ καμία περίπτωση ὁ Μέγας Ἁγιασμός δέν συγκρίνεται μέ τήν Θεία Κοινωνία καί δέν μπορεῖ νά τήν ὑποκαταστήσει, διότι ἡ Θεία Κοινωνία εἶναι τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ καί ὁ Μέγας Ἁγιασμός εἶναι ἁγιασμένο νερό. Πρωταρχικός σκοπός τῶν Χριστιανῶν τήν ἡμέρα τῶν Θεοφανείων πρέπει νά εἶναι πρῶτα νά κοινωνήσουν καί ἔπειτα νά πάρουν τόν Ἁγιασμό.
Ἡ Ἐκκλησία μᾶς προσφέρει τόν Μεγάλο Ἁγιασμό στούς χριστιανούς ἔτσι ὥστε ὁ πιστός νά χαριτώνεται, νά ἁγιάζεται καί νά παίρνει δύναμη στόν πνευματικό του ἀγώνα. Ἀπαιτεῖται, ὅμως, ἀπό ὅλους μας, κληρικούς καί λαϊκούς, προσοχή στήν τήρηση καί στήν ἑρμηνεία τῶν Ἱερῶν Παραδόσεων οὕτως ὥστε νά ἀποφεύγονται παρερμηνεῖες καί παρεξηγήσεις.