Ὁ Μέγας Ἁγιασμός εἶναι ἄλλης ἁγιαστικῆς δυνάμεως ἀπό τόν Μικρό Ἁγιασμό κάθε μηνός
τοῦ π. Βασιλείου Βολουδάκη
Ἐπανερχόμεθα στό θέμα γιατί συστηματικά τά τελευταῖα χρόνια, κάποιοι Ἐπίσκοποι καί ἀγαπητοί συμπρεσβύτεροι παρασύρονται ἀπό κενοφανεῖς ἀπόψεις καί διδάσκουν τούς πιστούς ὅτι ὁ Μέγας Ἁγιασμός τῆς Παραμονῆς καί τῆς ἡμέρας τῶν Θεοφανείων εἶναι τῆς αὐτῆς ἁγιαστικῆς δυνάμεως μέ τόν ἁγιασμό πού τελεῖται κάθε μήνα καί σέ κάθε περίσταση, γνωστό ὡς Μικρό Ἁγιασμό.
Οἱ Κληρικοί αὐτοίδέν ἀντιλαμβάνονται ὅτι ὁ Μέγας Ἁγιασμός διαφέρει διότι ἔχει Ἁγιαστική Εὐχή μέ διπλή ἐπίκληση τῆς Θείας Χάριτος, ὁμοία μέ τοῦ Μυστηρίου τοῦ Βαπτίσματος, ἐνῶ ὁ ἁγιασμός κάθε μηνός δέν ἔχει ἁγιαστική του ὕδατος εὐχή ἀλλά μόνο τήν κατάδυση τοῦ Σταυροῦ, ἡ δέ εὐχή πού τίθεται σέ μερικά Εὐχολόγια εἶναι μεταγενεστέρα καί προσετέθη ἀπό ἀμαθεῖς περί τά πνευματικά λογίους. Ἄς μᾶς ἀπαντήσουν στό ἐρώτημα: Σέ περίπτωση κλινικοῦ Βαπτίσματος θά χρησιμοποιήσουν Μέγα ἤ Μικρό Ἁγιασμό;
Παραθέτουμε στή συνέχεια τό σχετικό ἄρθρο πού δημοσιεύσαμε τό ἔτος 2004, μέ τίς θεολογικές θέσεις πού παρελάβαμε ἀπό τήν Θεολογία τῆς Ἐκκλησίας μας, τίς ὁποῖες καί μᾶς ἐβεβαίωσαν οἱ σύγχρονοι Γέροντες, οἱ μεταλαμπαδευταί τοῦ Ὀρθοδόξου βιώματος, τούς ὁποίους, χάριτι Θεοῦ, ἐγνωρίσαμε.
Στίς 5 Ἰανουαρίου, τελεῖται στούς Ὀρθοδόξους Ἱερούς Ναούς ἡ Ἀκολουθία τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ καί ἐν συνέχεια οἱ ἱερεῖς θά ἁγιάσουν τά σπίτια ὅσων χριστιανῶν τό ἐπιθυμοῦν καί τό ζητήσουν.
Ἡ ἴδια Ἀκολουθία θά τελεσθεῖ καί αὔριο, ἑορτή τῶν Θεοφανείων, κατά τήν ὁποία ἑορτή πανηγυρίζουμε μέ τό γεγονός τῆς Φανερώσεως ἐπί τῆς γής τοῦ Χριστοῦ ὡς Μονογενοῦς Υἱοῦ καί λόγου τοῦ Θεοῦ Πατρός. Ταυτοχρόνως ἑορτάζουμε καί τή φανέρωση τῆς Ἁγίας Τριάδας, καθ' ὅτι, ὅπως ψάλλει ἡ Ἐκκλησία μᾶς «Τριάδος ἡ φανέρωσις ἐν Ἰορδάνη γέγονεν».
Μερικοί, ὅμως, παρασυρόμενοι ἀπό τό γεγονός ὅτι τήν παραμονή τῶν Θεοφανείων παραλείπεται ἡ ἀνάγνωση τῆς πρώτης μεγάλης Εὐχῆς ἰσχυρίζονται ὅτι, ἕνεκα αὐτῆς τῆς ἐλλείψεως, ὁ ἁγιασμός τῆς 6ης Ἰανουαρίου εἶναι μεγαλυτέρας ἁγιαστικῆς χάριτος. Οἱ ὑποστηρικτές αὐτῆς τῆς ἀπόψεως δέν ἔχουν δίκιο, διότι ἡ παραλειπομένη εὐχή δέν εἶναι ἁγιαστική ἀλλά κηρυκτική. Ἀναλύει θεολογικά τό νόημα τῆς ἑορτῆς χωρίς, ὅμως, νά περιέχει ἐπίκληση τῆς ἁγιαστικῆς Θ. Χάριτος.
Πραγματική διαφορά ἁγιαστικῆς δυνάμεως ὑπάρχει μεταξύ του Μεγάλου Ἁγιασμοῦ καί τοῦ Μικροῦ ἁγιασμοῦ πού τελεῖται στήν ἀρχή κάθε μηνός.
Ἡ διαφορά ἁγιαστικῆς Χάριτος Μικροῦ καί Μεγάλου Ἁγιασμοῦ δέν εἶναι ποιοτική ἀλλά ποσοτική. Δέν διαφέρει ἡ ποιότητα τῆς Θ. Χάριτος, ἡ Ὁποία εἶναι ἡ αὐτή πάντοτε ἀλλά διαφέρει ἡ ποσότητα. Τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τήν Ἱερωσύνη. Καί οἱ τρεῖς βαθμοί της, Ἐπίσκοπος, Πρεσβύτερος, Διάκονος ἔχουν λάβει τήν ἴδια ποιότητα Θ. Χάριτος ἀλλά ὄχι τήν ἴδια ποσότητα καί γι' αὐτό ὑπάρχει διαφορά στήν ἐνέργεια τῶν τριῶν βαθμίδων τῆς Ἱερωσύνης.
Ὁ Μέγας Ἁγιασμός εἶναι τό σπουδαιότερο φάρμακο τῆς Ἐκκλησίας μας μετά τή Θ. Κοινωνία καί γι' αὐτό μεταλαμβάνουμε τοῦ ἁγιασμοῦ πρίν νά λάβουμε τό ἀντίδωρο, ἐνῶ, ἀντιθέτως, ὁ μικρός Ἁγιασμός, ὡς τέταρτος κατά σειράν δυνάμεως, λαμβάνεται μετά τό ἀντίδωρο. Μέγα Ἁγιασμό λαμβάνουν καί ὅσοι δέν ἔχουν τίς προϋποθέσεις καί τήν ἀνάλογη προετοιμασία γιά τή Θ. Μετάληψη.
Ὁ Μέγας Ἁγιασμός συνδέεται ἄμεσα μέ τό μυστήριο τῆς Μετανοίας καί τήν Ἐξομολόγηση, καθ' ὅτι ἡ ἀρχή του ἀνάγεται στό βάπτισμα μετανοίας τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου, τό ὁποῖο ἐνεργοποιήθηκε καί ὁλοκληρώθηκε μέ τήν Παρουσία καί τήν Βάπτιση τοῦ Κυρίου μας στόν Ἰορδάνη ποταμό.
Ἡ σύνδεση τοῦ Μ. Ἁγιασμοῦ μέ τό μυστήριο τῆς Μετανοίας ἐπιτάσσει νά προηγεῖται τῆς μεταλήψεως τοῦ Μέγα Ἁγιασμοῦ νηστεία ἄνευ ἐλαίου, δεδομένου ὅτι ἡ νηστεία εἶναι ἄρρηκτα συνδεδεμένη μέ τή μετάνοια. Ἡ ἀνέλαιος νηστεία γιά τήν μετάληψη τοῦ Μ. Ἁγιασμοῦ τηρεῖται πάντοτε καί ὄχι μόνο κατά τήν παραμονή τῶν Θεοφανείων, ἐφ' ὅσον μετάληψη Μεγάλου Ἁγιασμοῦ γίνεται καθ' ὅλη τή διάρκεια τοῦ ἔτους.
Μερικοί ἐπιμένουν νά πιοῦν Μ. Ἁγιασμό τήν παραμονή τῶν Θεοφανείων, χωρίς νά ἔχουν νηστέψει τό λάδι, συνεπικουρούμενοι καί ἀπό κάποιους ἱερεῖς πού τούς ἐξοπλίζουν μέ τό τάχα... ἀκαταμάχητο ἐπιχείρημα: «Μά, γιατί νά χρειάζεται νά νηστέψουμε τό λάδι γιά νά πιοῦμε Μ. Ἁγιασμό, ἀφοῦ μέ αὐτόν ραντίζουμε τούς τοίχους καί τόν χύνουμε στό ἔδαφος;».
Οἱ ἄνθρωποι πού προτάσσουν αὐτό τό ἐπιχείρημα πρέπει νά γνωρίζουν ὅτι μόνο δύο ἡμέρες (5 καί 6 Ἰανουαρίου) τό χρόνο ὁ Μέγας Ἁγιασμός ρίπτεται στό ἔδαφος καί ραντίζεται καί αὐτό, γιά νά ἁγιασθεῖ τό περιβάλλον μέσα στό ὁποῖο ζοῦμε καί κινούμεθα ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι. Τό πάτωμα καί τά πλακάκια δέν μποροῦν νά νηστέψουν! Οἱ πιστοί, ὅμως, μποροῦμε καί πρέπει νά νηστέψουμε, γιατί, ὅπως προείπαμε, ὁ Μέγας Ἁγιασμός συνδέεται μέ τό μυστήριο τῆς Μετανοίας.
Ἐξαίρεση στήν ἀνέλαιο νηστεία γίνεται ἄν συμπέσει ἡ παραμονή τῶν Θεοφανείων, ἡμέρα Σάββατο ἤ Κυριακή, ὅποτε γίνεται κατάλυση ἐλαίου, διότι ποτέ δέν νηστεύουμε τό λάδι, τά Σάββατα καί τίς Κυριακές παρεκτός μόνο τό Μέγα Σάββατο.
Οἱ ἁγιαστικές Εὐχές καθιστοῦν τό νερό τοῦ Μ. Ἁγιασμοῦ ἰσοδύναμο μέ τό νερό τῆς βαπτίσεως καί γι' αὐτό ὁ Μ. Ἁγιασμός χρησιμοποιεῖται γιά τήν βάπτιση βρεφῶν, πού εἶναι ἑτοιμοθάνατα, ἤ βαρειά ἄρρωστα πρός συντόμευση τῆς Ἀκολουθίας τῆς Βαπτίσεως. Ἐπίσης, ἐάν τελεσθεῖ βάπτιση τήν ἡμέρα τῶν Θεοφανείων χρησιμοποιεῖται στήν κολυμβήθρα Μέγας Ἁγιασμός, χωρίς νά ἀναγνωσθεῖ ἡ Εὐχή τοῦ Ἁγιασμοῦ τοῦ ὕδατος ἀλλά μόνο τά λόγια, πού ἀφοροῦν στόν βαπτιζόμενο. Ἡ Ἀκολουθία τοῦ Μικροῦ Ἁγιασμοῦ (πού τελεῖται κάθε μήνα) δέν περιέχει ἁγιαστική Εὐχή, δηλαδή ἐπίκληση τῆς χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἀλλά ὁ ἁγιασμός τοῦ ὕδατος γίνεται μόνο μέ τήν κατάδυση τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Ἐπίσης, ὁ Μικρός Ἁγιασμός ρίπτεται καί ραντίζεται στό ἔδαφος καθ' ὅλο τό ἔτος ἐν ἀντιθέσει μέ τόν Μεγάλο Ἁγιασμό, ὁ ὁποῖος, ὅπως μαρτυρεῖται στούς χειρογράφους κώδικες «οὐ ρίπτεται τό σύνολον» (κώδ. 979 τοῦ Σινᾶ) κατά τίς λοιπές ἡμέρες, πλήν τῶν ἡμερῶν τῆς παραμονῆς καί τῆς ἑορτῆς τῶν Θεοφανείων.
Ὁ Μέγας Ἁγιασμός φυλάσσεται καθ' ὅλο τό ἔτος στό Ἱερό Βῆμα τοῦ Ναοῦ καί χρησιμοποιεῖται ἀπό τούς Ἱερεῖς στίς περιπτώσεις, πού προαναφέραμε ἀλλά καί σέ ἄλλες περιστάσεις. Συνεπῶς δέν συντρέχει λόγος νά φυλάσσεται καί στά σπίτια τῶν χριστιανῶν, δεδομένου ὅτι γιά νά διατηρηθεῖ στό σπίτι πρέπει νά ἐπικρατοῦν σ' αὐτό πνευματικές συνθῆκες. Ἐξ ἄλλου ἡ Ἐκκλησία μᾶς εἶναι τό «ταμεῖον τῆς Θ. Χάριτος» καί φυσικά δέν θά ἀρνηθεῖ ποτέ νά μᾶς χορηγήσει τόν Μεγάλο Ἁγιασμό, ὅταν ἡ περίσταση τό καλέσει καί ὁ Πνευματικός κρίνει ὅτι θά ἀποβεῖ «πρός ὠφέλειαν ἐπιτήδειος».
Πηγή: https://www.zoiforos.gr