Ὁ Ὅσιος Εὐγένιος ὁ Αἰτωλὸς (+1682)
Γεννήθηκε στὸ χωριὸ Μεγάλο Δένδρο Τριχωνίδος τὸ 1597. Νέος προσῆλθε στὸ μοναστήρι τῆς Παναγίας Βλοχοῦ στὸ Ἀγρίνιο. Κατόπιν κατέφηγε στὴ μονὴ Τροβάτου Ἀγράφων, ὅπου συνδέθηκε μ' ἐνάρετους Γέροντες καὶ αὔξησε τὶς γραμματικές του γνώσεις. Σὲ ἡλικία δεκαεπτὰ ἐτῶν ἐκάρη μοναχὸς καὶ μετὰ δύο ἔτη χειροτονήθηκε διάκονος στὴ μονὴ Τατάρνης.
Μὲ τὸν Γέροντα τοῦ Ἀρσένιο ἐπισκέπτεται τὸ Ἅγιον Ὅρος. Ὁ Εὐγένιος συνδέεται μὲ τὸν σχολάζοντα ἐπίσκοπο Χαραλάμπη, «εἰς ἄκρον ἀρετῆς ἐληλακότα», στὴ μονὴ Ξηροποτάμου. Ὁ Γέροντας τοῦ ἀναχωρεῖ γιὰ τὰ Ἱεροσόλυμα καί, ὅταν μαθαίνει ὁ Εὐγένιος, μετὰ ἀπὸ πολὺ καιρό, τὸν θάνατό του, ἐπιστρέφει στὴ μονὴ Τροβάτου. Τὸ Ἅγιον Ὅρος ἔμεινε νοσταλγικὰ στὴ μνήμη του. Κατόπιν ἐπισκέπτεται τὴν Ἀλεξάνδρεια, ὅπου τὸν χειροτονεῖ Ἱερέα ὁ πα¬τριάρχης Κύριλλος ὁ Λούκαρις, τὸ Σινὰ καὶ τὰ Ἱεροσόλυμα.
Ἐπιστρέφει στὴν πατρίδα του καὶ παραμένει στὶς μονὲς Βραγγιανῶν, Βαρνάκοβας καὶ Τατάρνης. Ὢς φιλομαθὴς παρακολουθεῖ μαθήματα στὴν Κεφαλλονιά, Ζάκυνθο καὶ Κωνσταντινούπολη ἀπὸ ὀνομαστοὺς δασκάλους. Ἱδρύει σχολὲς καὶ διδάσκει στὴν Ἄρτα, Μεσολόγγι, Αἰτωλικό, Ἀγρίνιο, Καρπενήσι, μονὴ Ἁγίας Παρασκευῆς Βραγγιανῶν. Ἀποκτᾶ πολλοὺς καὶ καλοὺς μαθητές, οἱ ὁποῖοι μὲ τὴ σειρὰ τοὺς διαπρέπουν καὶ ἱδρύουν σχολές. Κτίζει ναούς, κηρύττει συνεχῶς, γράφει πλῆθος ἐπιστολῶν, περὶ τὶς πεντακόσιες, ἀσχολεῖται μὲ τὴ συγγραφὴ καὶ τὴν ὕμνογραφια.
Ἐκοιμήθη προσευχόμενος, ἀφοῦ εἶχε προαισθανθεῖ τὸ τέλος του, ὥρα 12 τῆς 5ης Αὐγούστου 1682 στὴ μονὴ Βραγγιανῶν, περιστοιχισμένος ἀπὸ ἀγαπητούς του μαθητές. Βιογράφος τοῦ ὑπῆρξε ὁ πιστός του μαθητὴς ἱερομόναχος Ἀναστάσιος ὁ Γόρδιος (1703).
Ἡ ἀναγνώριση τοῦ Εὐγενίου ὡς ἁγίου ἔγινε ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο τὴν 1.7.1982. Πλήρη ἀσματικὴ ἀκολουθία συνέταξε ὁ μοναχὸς Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης.
Ἀπὸ τὸ ὅλο ἔργο τοῦ ὁσίου Εὐγενίου φανερώνεται ἢ μεγάλη του ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸ καὶ τοὺς ἀνθρώπους. Ὁ ἴδιος ὑπῆρξε ἀκούραστος πνευματικὸς ἐργάτης σὲ δύσκολες ὧρες τοῦ Γένους, φωτισμένος ὁδηγὸς καὶ ἐνάρετος διδάσκαλος. Τὴ ρητορεία, τὴ μόρφωση, τὴν ἀπέραντη μνήμη, τὸ θάρρος, τὴ θέληση καὶ τὴν ἐξαιρετική του βούληση τὰ ἔθεσε ὅλα γιὰ τὴν ἀνόρθωση τῶν ὑποδούλων ἀδελφῶν του. Στὸ Καρπενήσι ὑπάρχουν δύο παρεκκλήσια του.
Ἡ μνήμη τοῦ τιμᾶται στὶς 5 Αὐγούστου.
Ἀπὸ τὸ https://www.impantokratoros.gr/292D096E.el.aspx
Ἀπολυτίκιον Ἦχος γ'. Θείας πίστεως.
Θείῳ ἔρωτι πεπυρωμένος καὶ τῷ πνεύματι ἠγλαϊσμένος, νάμασι θείοις Εὐρυτανίαν κατήρδευσας, ἀνδρῶν φάλαγγας γενναίῳ σθένει καθώπλισας, κατὰ ποικίλων τυράννων τούτους κατηύθυνας· Εὐγένιε ῞Οσιε, Γένους διδάσκαλε μέγιστε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον Ἦχος δ'. Ταχὺ προκατάλαβε.
Διδάσκαλος ἔνθεος καὶ ὁδηγὸς τῶν πιστῶν ἐδείχθης ἐν Πνεύματι, οἴα θεράπων Χριστοῦ, Εὐγένιε Ὅσιε, λόγω γὰρ διαπρεπῶν καὶ λαμπρότητι βίου, ὤφθης τῆς εὐσέβειας πρακτικὸς ὑποφήτης, διὸ ἡ Ἐκκλησία μακαρίζει σέ.
Μεγαλυνάριον
Εὖγε τῆς σοφίας τῆς θεϊκῆς, εὖγε ἱερέων διδασκάλων ὑπογραμμός· εὖγε ὁ τοῦ Γένους ὁ μέγας εὐεργέτης, Εὐγένιε τρισμάκαρ, πιστῶν τὸ στήριγμα.