Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλὸς
Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλὸς γεννήθηκε στὸ χωριὸ Μέγα Δέντρο τῆς Αἰτωλίας, ὅπου σώζεται ἕως σήμερα ὁ τόπος ποὺ βρισκόταν τὸ σπίτι του! Τὰ πρῶτα του γράμματα πιθανὸν νὰ τὰ ἔμαθε στὸ Μοναστήρι τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς στὴ Μάνδρα τοῦ Θερμοῦ Αἰτωλοακαρνανίας (βόρειά της Ναυπάκτου), ὅπου λειτουργοῦσε «Κρυφὸ Σχολειό», μὲ δάσκαλο τὸν Ἱερομόναχο Προκόπιο Γιαννέλο, ἐνῶ ὅταν μεγάλωσε διδάχτηκε ἀπὸ τὸν Ἱεροδιάκονο Ἀνανία Δερβισάνο.
Ἀργότερα πῆγε στὸ Ἅγιο Ὅρος στὴν (παλαιὰ) Ἀθωνιάδα Σχολὴ τοῦ Βατοπεδίου, ὅπου διδάχτηκε ἀπὸ τὸν Διδάσκαλο Παναγιώτη Παλαμὰ καὶ τὸν Νικόλαο Τζαντζούλιο. [Ἀπὸ τὴν ἴδια ἐκείνη Σχολὴ - ὅπου δίδαξε καὶ ὁ φημισμένος Εὐγένιος Βούλγαρης - φαίνεται νὰ πέρασε καὶ ὁ Ρήγας Φεραῖος. Ἡ δὲ σημερινὴ Ἀθωνιάδα βρίσκεται στὴ Σκήτη Ἁγίου Ἀνδρέα δίπλα στὶς Καρυές].
Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς, ἦταν λοιπὸν τότε ἀκόμη λαϊκός, μὲ τὸ ὄνομα Κώνστας, ὅταν πέρασε μετὰ τὴ φοίτησή του στὴν Ἀθωνιάδα, τὸ κατώφλι τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Φιλοθέου του Ἁγίου Ὅρους [ἂπ΄ ὅπου βγῆκαν καὶ οἱ σύγχρονοι φωτισμένοι γέροντες Ἐφραὶμ ὁ πρεσβύτερος, μὲ τεράστιο ἱεραποστολικὸ ἔργο στὴν Ἀμερικὴ ὅπου ἔχει φτιάξει 16 ὁλόκληρα μοναστήρια καὶ ὁ Ἐφραὶμ ὁ νεότερος, τέως ἡγούμενος τῆς Μονῆς καὶ νῦν Δικαῖος της Ἱερᾶς Σκήτης Ἁγίου Ἀνδρέα (Σεράι, Καρυές)].
Στὴν Ι.Μ. Φιλοθέου, τὸ Μοναστήρι ὅπου βρίσκεται ἡ θαυματουργὴ εἰκόνα τῆς Παναγίας Γλυκοφιλούσας δέχεται τὸ μοναχικὸ σχῆμα καὶ κατόπιν μὲ προτροπὴ τῆς Μονῆς χειροτονεῖται Ἱερομόναχος.
Ὅμως ὅλα αὐτὰ τὰ χρόνια σιγόβραζε μέσα του ἡ δίψα νὰ ὠφελήσει τὸ γένος του, ποὺ ζοῦσε στὴν ἀμάθεια καὶ τὴν ἄγνοια, ὑπὸ τὸν βάρβαρο ὀθωμανικὸ ζυγὸ καὶ λαμβάνοντας πληροφορία ὅτι αὐτὸ ἦταν εὐάρεστο στὸ Θεό, παίρνοντας καὶ τὴ σχετικὴ πρὸς τοῦτο εὐλογία τῶν πατέρων, ἀναχωρεῖ γιὰ τὴν Κωνσταντινούπολη, ὥστε νὰ δεῖ καὶ τὸν δάσκαλο ἀδερφὸ τοῦ ὀνόματι Χρύσανθο, ἀλλὰ καὶ νὰ λάβει καὶ ἄλλες σοφὲς γνῶμες γιὰ τὸ μεγάλο ἐγχείρημά του, ποὺ τελικὰ παίρνει τὴν εὐλογία καὶ τὴν ἔγγραφη ἄδεια τοῦ ἴδιου του Πατριάρχη Σεραφεὶμ (ἀπὸ τὸ Δέλβινο).
Ἔτσι λοιπὸν ἄρχισε νὰ κηρύττει μὲ τὴν ψυχὴ τοῦ ὁ Ἅγιος καὶ φλογερὸς Πατρο-Κοσμᾶς, τοὺς ὑπόδουλους Ἕλληνες, ποὺ εἶχαν ἀπολέσει σὲ πολλὲς περιπτώσεις τὴν εὐσέβεια, τὴ γνώση τοῦ Θείου θελήματος, τὴν Ὀρθοδοξία καὶ τὴν Ὀρθοπραξία! Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος πῶς φτάνει καὶ ἕνας μονάχα ἄνθρωπος, ζήλω πεπυρωμένος, γιὰ νὰ ἀλλάξει ὅλη τὴν κοινωνία! Αὐτὸ ἀκριβῶς ἔκανε ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς! Θείω ζήλω πεπυρωμένος ξανάφερνε τὴν Πίστη στὶς ψυχὲς καὶ στὴν καθημερινὴ ζωὴ καὶ στάση ζωῆς τῶν ραγιάδων! Τοὺς θερίευε, τοὺς φτέρωνε, τοὺς ἔδειχνε τὸ ὀρθὸ καὶ τοὺς κατηχοῦσε πῶς νὰ ἀπαλλαγοῦν ἀπὸ τὸ σάπιο! Τοὺς στερίωνε μὲ τρόπο μοναδικὸ καὶ ἁπλό, ποὺ μόνο ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ μπορεῖ νὰ δώσει ὡς χάρισμα!
Γύρισε ὅλη τὴ Ρωμιοσύνη ἀπὸ πάνω ὡς κάτω. Ἀπὸ τὴν Πόλη ὡς τὴ Ρόδο καὶ ἀπὸ τὴν Κάρπαθο ἕως τὴν Κέρκυρα. Ἀπὸ τὴ Βόρειο Ἤπειρο ὡς τὸ Αἴγιο καὶ ἀπὸ τὴν Ἰκαρία ἕως τὴν Κεφαλληνία καὶ τὴ Ζάκυνθο!
Ἡ μεγάλη του προσφορὰ
Οἱ μεγάλες καὶ ἱστορικὲς γιὰ τὸ Γένος ἱεραποστολικές του πορεῖες, ἄφησαν ἀνεξίτηλα θεία ἴχνη ἕως τὶς ἡμέρες μας, περισσότερο δὲ κατὰ τὶς ἡμέρες τοῦ Ξεσηκωμοῦ, τὸν ὁποῖο εἶχε προφητεύσει, μαζὶ μὲ τὴν Ἐλευθερία ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός!!! Ἀλλὰ δὲν ἦταν μόνο τὰ λόγια του ποὺ ἐπιβεβαιώθηκαν ὅπως ἐκ τῶν ὑστέρων βλέπουμε κατὰ γράμμα. Ἦταν καὶ τὰ σημεῖα μὲ τὰ ὁποῖα ἐπιβεβαίωνε ὁ Θεὸς τὴν εὐλογία τοῦ νέου του Ἀποστόλου μὲ τὸν ὁποῖο ἐπανευαγγέλιζε τὸ δοῦλον γένος γιὰ τὴν πνευματικὴ καὶ ἐθνικὴ αὐτοῦ Ἐλευθερία! Ἔτσι, παράλυτους γιάτρευε, ἀρρώστους θεράπευε, νεκροὺς ἀνάσταινε, μὲ τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ, δοξάζοντας τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ καὶ Σωτήρα μας, ποὺ εἶχε στὸ σχέδιό του τὴν Ἐλευθερία τῶν Ἑλλήνων. Κι ὅπου κήρυττε ἔστηνε πρωτύτερα ἕναν μεγάλο σταυρὸ καὶ ὕστερα τὸν ἄφηνε στὸν τόπο ὅπου μίλησε καὶ ἔτσι σήμερα ξέρουμε πολλὰ ἀπὸ τὰ εὐλογημένα αὐτὰ μέρη.
Τὰ λόγια του ΠατροΚοσμᾶ μεγάλωσαν τὰ ἑλληνόπουλα, μὲ τὴν ἀμετάθετη καὶ ἀκλόνητη βεβαιότητα τῆς Ἐλευθερίας, τοῦ Ποθούμενου ὅπως ἔλεγε συνθηματικά. Γιὰ νὰ μορφωθοῦν τὰ παιδιά, νὰ μάθουν γράμματα, νὰ μάθουν τὸ Εὐαγγέλιο καὶ τὴν Ἱστορία τους, νὰ μείνουν Ρωμιοί, νὰ μὴν τουρκέψουν καὶ πάει χαθεῖ τὸ Γένος!
Κατάφερε ἀκόμα μέσα στὴ σκλαβιά, τὴν ἄγνοια καὶ τὴν ἀνέχεια τῶν ραγιάδων:
- νὰ χτιστοῦν 210 Ἑλληνικὰ Σχολεῖα (!!!) καὶ νὰ ἀρχίσουν τὴ λειτουργία τοὺς ἄλλα 1.100 κατώτερα!!!
- νὰ φτιάσει 4.000 κολυμβῆθρες μὲ χρήματα πλουσίων ὥστε νὰ μποροῦν νὰ Βαπτίζονται τὰ πάμφτωχα Ἑλληνόπουλα τῆς σκλαβωμένης Πατρίδος
- νὰ ἐλευθερώσει 1.500 Χριστιανὲς παραμάνες ἀπὸ τὰ παλάτια τῶν πασάδων καὶ τῶν μπέηδων
- νὰ μπολιαστοῦν μὲ προτροπὲς τοῦ χιλιάδες ἄγρια δέντρα καὶ νὰ μετατραποῦν σὲ καρποφόρα
- νὰ δοθοῦν πάνω ἀπὸ 500.000 κομβοσχοίνια καὶ σταυρουδάκια στοὺς Χριστιανοὺς γιὰ τὴ στερέωση καὶ τὴν πνευματική τους ἐνίσχυση
- νὰ στερεωθοῦν, νὰ Ἐξομολογηθοῦν καὶ νὰ ἐπανέλθουν στὴν εὐσέβεια ἑκατομμύρια ἄνθρωποι!
- νὰ θεριέψει ἡ Πίστη στὸ Χριστὸ καὶ ἡ ἐλπίδα στὴν Ἐλευθερία τοῦ Γένους, γιὰ τὴν ὁποία κήρυττε παντοῦ
- νὰ σταματήσουν τὰ ἑβραϊκῶν συμφερόντων παζάρια τῆς Κυριακῆς, νὰ γίνεται ὁ εὐλογημένος Ἐκκλησιασμὸς τὴν Κυριακὴ καὶ τὰ παζάρια τὸ Σάββατο
Αὐτὸ τὸ τελευταῖο ἔγινε ἀφορμὴ νὰ προκληθεῖ μεγάλη οἰκονομικὴ ζημία στὸ ἑβραϊκὸ ἐμπόριο τῆς περιοχῆς τῶν Ἰωαννίνων, τέτοια ποὺ οἱ ζημιωθέντες δίνοντας πολλὰ πουγκιὰ στὸν Κοὺρτ Πασά, τοῦ ζήτησαν νὰ σκοτώσει τὸν μέγα καὶ ἅγιο δάσκαλο τοῦ Γένους μας!
Τὸ μαρτύριο
Οἱ Τοῦρκοι τὸν συνέλαβαν τελικὰ στὸ Βεράτι καὶ μὲ τὸ πρόσχημα ὅτι θὰ τὸν ὁδηγήσουν στὸν Κοὺρτ Πασά, πλάι στὴν ὄχθη ἑνὸς ποταμοῦ κοντὰ στὸ Κολικόντασι τοῦ φανέρωσαν ὅτι εἶχαν διαταγὴ νὰ τὸν σκοτώσουν. Ὁ Ἅγιος μὲ χαρὰ δέχθηκε τὴν ἀπόφαση καὶ γονατιστὸς προσευχήθηκε στὸ Θεὸ εὐχαριστώντας Τὸν γιατί θὰ ἀξιωνόταν νὰ θυσιάσει γιὰ Ἐκεῖνον τὴ ζωή του. Οἱ Τοῦρκοι κρέμασαν σὲ ἕνα δέντρο τὸν Ἱερομάρτυρα καὶ Ἰσαποστόλο ?γιὸ Κοσμᾶ τὸν Αἰτωλὸ στὶς 24 Αὐγούστου 1779, στὰ ἑξήντα πέντε του χρόνια! Κατόπιν, ἔδεσαν στὸ τίμιο λείψανό του μία βαριὰ πέτρα καὶ τὸ ἔριξαν στὸ ποτάμι γιὰ νὰ μὴ βρεθεῖ ποτέ.
Ἐν τῷ μεταξὺ ἔμαθαν οἱ Χριστιανοὶ τὸ Μαρτύριο τοῦ Πατροκοσμᾶ καὶ ἔσπευσαν νὰ βροῦν τὸν Ἅγιο. Τρεῖς ἡμέρες εἶχαν περάσει ἄκαρπες, ὥσπου ὢ τοῦ θαύματος! Ὁ ἐφημέριος της Ἐκκλησία τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου στὸ Κολικόντασι, ὁ πάπα - Μάρκος, μπαίνει στὸ βαρκάκι του καὶ κάνοντας μὲ πίστη τὸ σταυρό του, ἀξιώνεται νὰ δεῖ τὸ ἅγιο λείψανό του Πατροκοσμᾶ νὰ πλέει ἐπάνω στὸ νερὸ τοῦ ποταμοῦ καὶ νὰ στέκεται ὄρθιο, σὰν νὰ ἦταν ἐν ζωή!!!
Ἀμέσως σπεύδει καὶ ἀγκαλιάζει τὸ τίμιο μαρτυρικὸ σῶμα τοῦ Ἁγίου μας νὰ τὸ βάλει στὴ βάρκα του καὶ καθὼς τὸ σηκώνει ἔτρεξε πολὺ τὸ αἷμα ἀπὸ τὸ εὐλογημένο στόμα τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, ποὺ τόσες καὶ τόσες ψυχὲς ἀμέτρητες στήριξε, ἀνακούφισε καὶ προφήτεψε μὲ τὴ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος!
Ὁ πάπα - Μάρκος ἐνταφιάζει τὸ λείψανο τοῦ Ἁγίου Δασκάλου τοῦ Γένους στὸ νάρθηκα τῆς Ἐκκλησίας τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου, στὸ Κολικόντασι.
Ἀπὸ τὸ https://noiazomai.agrino.org/patrokosmas.html
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ'. Ταχὺ προκατάλαβε.
Τὴν εὔηχον σάλπιγγα Εὐαγγελίου Χριστοῦ, Προφήτην τὸν πύρινον καὶ μιμητὴν ᾿Ηλιοῦ, Κοσμᾶν τὸν ᾿Ισαπόστολον, πάντων τῶν ὀρθοδόξων ὁδηγὸν καὶ προστάτην, δήμων τῆς Αἰτωλίας καὶ τυράννου τὸ σέβας, ὕμνοις καὶ ἐγκωμίοις ἀθρόως τιμήσωμεν.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον. Ἦχος γ'. Μέγαν εὔρατο ὲν τοῖς κινδύνοις.
Θεῖον κόσμημα ᾿Ορθοδοξίας καὶ ἀγλάϊσμα τῆς ᾿Εκκλησίας ἀνεδείχθης, Κοσμᾶ ἰσαπόστολε· διὰ πυρὸς διελθών τε καὶ ὕδατος, ἀναψυχὴν σὺ ἐκτήσω δι' αἵματος. Εὐκοσμώτατε, διδάχων τοῦ Γένους κόσμημα, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε κοσμῆσαι ἀρεταῖς καὶ τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον Ἦχος γ'. Μέγαν εὔρατο ὲν τοῖς κινδύνοις.
Κόσμον ηὔγασας Πνεύματι θείῳ, κόσμον ἤνεγκας τῇ ᾿Εκκλησίᾳ, κόσμημα θεῖον, πιστῶν τὸ προπύργιον, ταῖς διδαχαῖς σὺ τὸ Γένος ἐφώτισας καί τῆς δουλείας τὰ σκότη διέλυσας, Κοσμᾶ ῞Αγιε· τῶν ᾿Αποστόλων ὁμότροπε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε κοσμῆσαι τὰς ψυχὰς τῶν ἀνυμνούντων σε.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον Ἦχος α'. Τὸν ταφον σου Σωτὴρ.
Τὸν μέγαν ἀθλητήν, ὀρθοδόξων τὸ κλέος, Χριστοῦ τὸν μιμητὴν καὶ διδάσκαλον θεῖον, Κοσμᾶν τὸν ἰσαπόστολον, Αἰτωλίας ἀγλάϊσμα, τὸν παιδεύσαντα τὸ δοῦλον Γένος ἐνθέως καὶ συντρέξαντα εἰς τὴν ἀνάστασιν τούτου ἐν ὕμνοις τιμήσωμεν.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον Ἦχος γ'. Θείας πίστεως.
Θείας πίστεως, διδασκαλία, κατεκόσμησας, τὴν Ἐκκλησία, ζηλωτὴς τῶν Ἀποστόλων γενόμενος καὶ κατασπείρας τὰ θεία διδάγματα, μαρτυρικῶς τὸν ἀγῶνα ἐτέλεσας. Κοσμᾶ ἔνδοξε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἠμιν τὸ μέγα ἔλεος.
Ἀκοῦστε τό ἀπολυτίκιο τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ ΕΔΩ
Μεγαλυνάριον
Κόσμον φέρων θεῖον τῶν ἀρετῶν καὶ τοῦ μαρτυρίου τὸ διάδημα τὸ σεπτόν, κόσμησον εὐχαῖς σου ἀεὶ τὴν ᾿Εκκλησίαν καὶ σὺν παντὶ τῷ κόσμῳ, Κοσμᾶ μέγιστε.
Ἕτερον Μεγαλυνάριον
Χαίροις Ἀποστόλων ὁ μιμητής, Κοσμᾶ Θεοφόρε, εὐσεβείας ὑφηγητά, τοῦ Εὐαγγελίου ὁ θεηγόρος κῆρυξ, καὶ τῶν πιστῶν ἁπάντων, θεῖον ἀγλάϊσμα.