Ὁμιλία στήν Ἁγία Ὀσιοπαρθενομάρτυρα Παρασκευή
«Παρασκευή ἡ σοφή, προθύμως ἐναθλήσασα καί τῶν βραβείων τῆς ἄνω κλήσεως καί τῶν στεφάνων ἀξιωθεῖσα σεμνή» (Κεκραγάριον ἑσπερινοῦ)
Ἀκούσαμε πρό ὀλίγου στά ἑσπέρια κεκραγάρια τροπάρια, ἀγαπητοί ἀδελφοί, τόν ἱερό ὑμνωδό νά ἀποκαλεῖ σοφή καί νά μακαρίζει τήν ἁγία ὁσιοπαρθενομάρτυρα Παρασκευή, διότι ἀξιώθηκε ὄχι ἑνός, ἀλλά πολλῶν βραβείων καί στεφάνων, πού δόθηκαν ἀπό τόν ἀθλοθέτη Κύριο ὡς καρποί καί ἔπαθλα τῆς ἀθλήσεώς της.
Ὁ σοφός διδάσκαλος καί ἱεραπόστολος τοῦ γένους, ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, στή Β΄ Διδαχή του, μᾶς ἐξηγεῖ γιατί ἡ ἁγία Παρασκευή δέν τιμήθηκε μέ ἕναν ἤ δύο, ἀλλά μέ πέντε στεφάνους: «Αὐτή ἡ ἁγία ἔκαμε τά ἑκατόν καί ἐκέρδισε πέντε στεφάνους: Πρῶτον στέφανον ἔχει νά λάβη, διατί ἐμοίρασεν ὅλα της τά ὑπάρχοντα ἐλεημοσύνην, δεύτερον διατί ἔμαθε γράμματα καί ἔγινε σοφωτάτη, τρίτον διατί ἐφύλαξε παρθενίαν εἰς ὅλην της τήν ζωήν, τέταρτον διατί ἐδίδαξε δύο βασίλεια καί τούς ἔκαμε χριστιανούς, πέμπτον διατί ἔχυσε τό αἷμα της διά τήν ἀγάπην τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Αὐτή ἡ Ἁγία ἔκαμε τά ἑκατόν. Εἶναι ἐδῶ κανένας ἀπό λόγου σας καί θέλει νά γένη τέλειος ὡσάν τήν ἁγίαν Παρασκευήν; Ἄς ἀγωνίζεται διά νά σωθῆ».
Α. Ἀνατράφηκε μέ φόβο Θεοῦ ἀπό τούς εὐσεβεῖς γονεῖς της, τόν Ἀγάθωνα ἤ Ἀγαθόνικο καί τήν Πολιτεία, καί μέ τή φιλομάθεια πού τή διέκρινε, προόδευσε στά γράμματα καί ἀπέκτησε τόσο τήν κατά Θεόν ὅσο καί τήν κατά κόσμο σοφία. Ἔγινε «σοφωτάτη», ὅπως μᾶς λέγει ὁ ἱερός πατήρ, Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός. Ἔλαβε ἔτσι τόν πρῶτο στέφανο -αὐτόν τῆς σοφίας- ὡς ἐπιστέγασμα τῶν πνευματικῶν κόπων πού κατέβαλε φιλότιμα ἡ Ἁγία. Διότι ἡ γνώση, γιά νά ἀποκτηθεῖ, ἀπαιτεῖ κόπο πολύ καί θυσίες.
Β. Ἐνωρίς μένει ὀρφανή καί ἀπό τούς δύο της γονεῖς. Εἶναι μιά νέα ἐλεύθερη, ὡραιότατη, μέ σπουδαία μόρφωση καί μέ μιά πολύ μεγάλη περιουσία. Ὅλα αὐτά θά ἀποτελοῦσαν ἐχέγγυο -ὄχι μόνο στήν ἐποχή τῆς Ἁγίας, ἀλλά καί στή δική μας ἐποχή- γιά μιά λαμπερή ζωή σύμφωνα μέ τό πνεῦμα τοῦ κόσμου. Παράλληλα οἱ πειρασμοί πολλοί οἱ στιγμές δύσκολες οἱ ὁποῖες ὅμως ἀποκαλύπτουν τόν χαρακτήρα τοῦ ἀνθρώπου καί τή γνησιότητα τῆς εὐσεβείας του. Μιά ἄλλη κοπέλα στή θέση της, θά προσπαθοῦσε μέσα ἀπό τίς ἀνθρώπινες σχέσεις καί ἴσως τόν γάμο νά λησμονήσει τόν πόνο γιά τόν χαμό τῶν γονιῶν της, ν' ἀποφύγει τή μοναξιά, νά βρεῖ βοηθό, γιά νά ἀντιμετωπίσει μαζί του τίς δυσκολίες τῆς ζωῆς. Ἤ θά μποροῦσε νά στραφεῖ πρός μιά ἔκδοτη ζωή μέ τή βοήθεια τοῦ πλούτου της καί ἔτσι νά ἀντιμετωπίσει τόν πόνο της. Ἤ ἀκόμη, θά μποροῦσε νά ἀρχίσει νά κατηγορεῖ τόν Θεό καί τή θεία πρόνοια, γιά ὅσα συνέβαιναν στή ζωή της. Δέν ἔγινε τίποτα ὅμως ἀπ' αὐτά.
Ἡ ἁγία Παρασκευή εἶχε ἄλλο προσανατολισμό. Ἕναν νυμφίο ποθεῖ καί ὅπως μᾶς λέγει πάλι ὁ ἱερός ὑμνωδός στά ἑσπέρια: «Τόν νυμφίον ποθήσασα, κατ' ἴχνος ἐβάδισας» (Ὕμνος ἑσπερινοῦ), δηλαδή ἀκολουθεῖ πιστά τά ἴχνη τοῦ Νυμφίου τῆς καρδιᾶς της, τοῦ αἰωνίου Νυμφίου, τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ. Μοιράζει τά ὑπάρχοντά της -ὅλη τή μεγάλη περιουσία πού κληρονόμησε- στούς πτωχούς καί ἱδρύει καί ἐγκαθίσταται σέ ἕνα ἵδρυμα, ἕναν τύπο πρώιμου μοναστηρίου, μαζί μέ ὁρισμένες ἄλλες νέες πού συμμερίζονται τόν πόθο της γιά μιά ζωή ἀφιερωμένη πλήρως στόν Θεό. Ὁ δεύτερος λοιπόν στέφανος πού κοσμεῖ τήν Ἁγία εἶναι ὁ στέφανος τῆς φιλανθρωπίας, τῆς ἐλεημοσύνης καί τῆς ἀκτημοσύνης, πού ἀποτελοῦν καί τήν ἔμπρακτη ἀπόδειξη τῆς πρός τόν πλησίον ἀγάπης.
Γ. Τρίτο στεφάνι καί ἔπαθλο εἶναι αὐτό τῆς ἁγνῆς καί παρθενικῆς ζωῆς. Ἡ ἀπόφαση τῆς Ἁγίας -παρά τά παραπλανητικά θέλγητρα τοῦ κόσμου- εἶναι νά ζήσει ζωή ἁγνότητος καί αὐτή τήν ἀπόφαση ἀκολουθεῖ μέ ἀκρίβεια. Παρά τίς πιέσεις τοῦ κόσμου, ζεῖ βίο πλήρους ἀφιερώσεως στόν νυμφίο Χριστό καί σάν ἐπιστέγασμα δέχεται τόν στέφανο τῆς ἁγνότητος καί τῆς κατά Θεόν παρθενίας.
Δ. Ἡ Ἁγία ζεῖ στίς ἀρχές τοῦ δευτέρου αἰῶνος, ὅταν τό κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου ἁπλωνόταν στόν κόσμο, σέ ἕναν κόσμο εἰδωλολατρικό καί ἐχθρικό. Ἡ δέ ἐξάπλωση αὐτή ἀπαιτοῦσε ἐργάτες τοῦ Εὐαγγελίου ἀποφασισμένους νά μεταφέρουν μέ θυσιαστική διάθεση, τό μήνυμά Του. «Ὁ μέν θερισμός πολύς, οἱ δέ ἐργάται ὀλίγοι» (Ματθ. 9,37), λέγει ὁ Κύριος, καί ἀκολουθώντας ἀκριβῶς τόν λόγο τοῦ Κυρίου ἡ ἁγία Παρασκευή γίνεται ἐργάτρια τοῦ Εὐαγγελίου καί θερμή Ἱεραπόστολος. Δέν κρατᾶ τό μήνυμα τοῦ Εὐαγγελίου γιά τόν ἑαυτό της, ἀλλά ὁ «ζέων» ζῆλος της τήν ὁδηγεῖ νά μεταφέρει τό κήρυγμα καί ἐκτός τῶν ὁρίων τῆς γενέθλιας πόλης της, τῆς Ρώμης.
Κηρύττει ἐνώπιον πάντων, ἁπλῶν ἀνθρώπων ἀλλά καί ἐνώπιον ἀρχόντων καί βασιλέων. Ἡ πίστη καί ἡ ἀγάπη στόν Κύριο καί στό λόγο Του τήν ἐνδυναμώνουν, ὥστε νά διδάσκει καί νά κατηχεῖ ἀψηφώντας τίς ἀντιξοότητες πού προέβαλε ὁ εἰδωλολατρικός κόσμος. Ἡ περίοδος ἐκείνη τῶν πρώτων αἰώνων τῆς Ἐκκλησίας ἦταν περίοδος σκληρῶν διωγμῶν καί παντοειδῶν διώξεων τῶν χριστιανῶν ἀπό τούς ἑκάστοτε Ρωμαίους ἡγεμόνες. Ὑπόδειγμα λοιπόν ἱεραποστόλου ἡ Ἁγία, ἡ ὁποία κήρυττε μέ τόν λόγο της, ἀλλά καί μέ τόν ὑποδειγματικό της βίο, διότι λόγος χωρίς ἀντίστοιχο παράδειγμα βίου εἶναι κενός καί ἕωλος. Ὁπότε ἐπάξια δέχεται καί τόν τέταρτο στέφανο, τόν στέφανο τοῦ ἱεραποστόλου.
Ε. Τέλος σφραγίζει τόν θεάρεστο βίο της καί τό κήρυγμά της μέ τόν πέμπτο στέφανο, ἐκεῖνον τοῦ μαρτυρίου. Ἐξαιτίας ἀκριβῶς τῆς μεγάλης ἱεραποστολικῆς της δράσεως γίνεται στόχος -κατά τό συναξάριό της- τόσο τῶν εἰδωλολατρῶν ὅσο καί τῶν ἑβραίων. Καταδίδεται καί παραδίδεται στίς ἀρχές καί ὑφίσταται φρικτά βασανιστήρια, τά ὁποῖα ἀντιμετωπίζει μέ γενναιότητα καί μέ ἔντονη τή θαυματουργική ἐνίσχυση ἀπό τόν Θεό. Ὑφίσταται τό μαρτύριο καί καταθέτει τή μαρτυρία τῆς ἀληθείας, διότι ἀπό τόν ὁρισμό του τό μαρτύριο τῶν μαρτύρων τῆς πίστεώς μας παραπέμπει στή μαρτυρία. Ἡ λέξη «μάρτυρας» δηλώνει τόν ἄνθρωπο ἐκεῖνο πού καταθέτει κάποια μαρτυρία, κυρίως στά δικαστήρια, ἐπειδή εἶναι αὐτήκοος καί αὐτόπτης μάρτυρας μερικῶν γεγονότων τά ὁποῖα καλεῖται νά ἐπιβεβαιώσει.
Γιά τήν Ἐκκλησία μάρτυρας εἶναι ἐκεῖνος πού ὑπῆρξε πράγματι στή ζωή του αὐτήκοος καί αὐτόπτης μάρτυρας τῶν θείων μυστηρίων, πού εἶδε καί ἄκουσε τόν Θεό καί στή συνέχεια κλήθηκε νά ὁμολογήσει γιά αὐτή τήν πραγματικότητα.
Ἑπομένως, οἱ Μάρτυρες τῆς Ἐκκλησίας ἔδωσαν τή μαρτυρία-ὁμολογία τους καί στή συνέχεια, λόγω αὐτῆς τῆς μαρτυρίας, δέχθηκαν καί τό μαρτύριο. Μαρτυρία καί μαρτύριο συνδέονται στενά μεταξύ τους. Προηγεῖται ἡ μαρτυρία καί ἀκολουθεῖ τό μαρτύριο. Ὅπως δέ οἱ δικανικοί μάρτυρες -λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος- ὑπογράφουν στά δικαστήρια τή μαρτυρία τους, ἔτσι καί οἱ μάρτυρες τῆς Ἐκκλησίας ὑπογράφουν τήν ὁμολογία τους μέ τό αἷμα τους. Ὁ τελευταῖος, λοιπόν, καί φωτεινότερος στέφανος τῆς ἁγίας Παρασκευῆς εἶναι ὁ στέφανος τοῦ μαρτυρίου Της.
Τί ἔδωσε τούς στεφάνους στήν ἁγία Παρασκευή; Ὁ ἀγώνας της. Τί τήν ὁδηγοῦσε στόν ἀγώνα; Ὁ σταθερός προσανατολισμός καί ἡ προσήλωσή της, στήν πίστη της στόν Χριστό. Ἔπειτα ἡ ἁγία Παρασκευή εἶχε σταθερή στόχευση σέ στόχους ὑψηλούς καί θεάρεστους. Ἀκτημοσύνη, φιλανθρωπία, ἐλεημοσύνη, σοφία, ἁγνότητα, ἱεραποστολικότητα καί τέλος μαρτύριο.
Τί λείπει σέ ἐμᾶς; Σέ τί διαφέρουμε ἐμεῖς ἀπό τήν Ἁγία; Ἄν κάνουμε τήν αὐτοκριτική μας, θά δοῦμε ὅτι διαφέρουμε στόν σταθερό προσανατολισμό, στήν προσήλωσή μας στόν Θεό, καί ὡς ἐκ τούτου μᾶς λείπουν καί οἱ ὑψηλοί στόχοι. Οἱ στόχοι μας συχνά εἶναι εὐγενεῖς, ἀλλά ἀκόμα πιό συχνά εἶναι ὑλικοί καί ἀνάξιοι γιά «εἰκόνες Θεοῦ ζῶντος». Ἡ ἱκανοποίηση τῶν ὑλικῶν μας ἀναγκῶν καί ὁ ἀγώνας γιά κοινωνική καί οἰκονομική ἄνοδο, ἐξαντλοῦν συνήθως τό μεγαλύτερο μέρος τῶν στόχων μας.
Καλά ὅλα αὐτά ἀλλά καί τά μαρτύρια πῶς τά ὑπέφερε ἡ ἁγία Παρασκευή καί πῶς θά μπορούσαμε ἐμεῖς νά ὑπομείνουμε στή θέση της; Ἡ ἀπάντηση εἶναι μία: Μέ σταθερή ἀγωνιστική ἀπόφαση πού πηγάζει ἀπό τήν προσήλωσή μας στόν Κύριο καί μέ τή δύναμη τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ. Στά μαρτύρια τῶν Ἁγίων δέν φαίνεται μόνον ἡ πίστη καί ἡ ἀποφασιστικότητά τους, ἀλλά καί ἡ δύναμη τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ.
Ἕνας μαρτυρικός Ρῶσος ἱερέας, ὁ π. Δημήτριος Ντοῦτκο, ὅταν τό ἀθεϊστικό καθεστώς καταπατοῦσε βάναυσα τίς θρησκευτικές ἐλευθερίες, θέλοντας νά τονώσει τό ἠθικό τῶν ἀκροατῶν του καί μιλώντας στό ποίμνιό του τήν ἡμέρα τῆς γιορτῆς τῆς ἁγίας Παρασκευῆς, εἶπε: «Ἀκούγοντας τά μαρτύρια τῆς ἁγίας Παρασκευῆς πιθανόν νά πεῖτε: "Ἐμεῖς δέν θά ἀντέχαμε στά μαρτύρια αὐτά". Ὄχι εἶναι λάθος! Ὁ Κύριος θά μᾶς ἐνδυναμώσει ν' ἀνθέξουμε τό μαρτύριο. Καί οἱ διάφοροι πειρασμοί δέν θά μᾶς φανοῦν φοβεροί. Ὅπως ὅταν λέγει ὁ Κύριος ὅτι, ὅταν θά σᾶς ὁδηγήσουν ἐπί βασιλεῖς καί ἡγεμόνες, μή σκέπτεσθε τί θά ἀπολογηθεῖτε, διότι ἐγώ θά σᾶς δώσω σοφία (Λουκ. 21,12-15), ἔτσι θά συμβεῖ καί μέ τό μαρτύριο».
Ποιός πρέπει, λοιπόν, νά εἶναι ὁ φόβος τῶν χριστιανῶν; Ὄχι τό μαρτύριο -πού ἄλλωστε στίς ἡμέρες δέν ἀπαιτεῖται, ὅπως ἀπαιτήθηκε ἀπό τήν ἁγία Παρασκευή. Ὁ φόβος πρέπει νά εἶναι ἡ ἐλλιπής προσήλωσή μας στόν Θεό καί ἡ ἀπουσία ὑψηλῶν πνευματικῶν στόχων. Δέν πρέπει νά ἀναρωτιόμαστε μήπως δέν ἀντέξουμε στό μαρτύριο, ἀλλά μήπως ἀποκοιμηθοῦμε ἀπό τίς διάφορες γήινες μέριμνες. Μήπως μᾶς ναρκώσει ἡ ὕλη μέ ὅλες τίς πλάνες της ἐκφράσεις.
Ἐάν ὑπάρχει ἡ νήψη, ἡ ἐγρήγορση, ἡ ζωντανή πίστη καί ἡ ἀγωνιστική διάθεση, τότε θά ὑπάρξει καί ἡ ἀντοχή στό κάθε εἴδους μαρτύριο καί παράλληλα θά δίδεται μέ τόν πλέον αὐθεντικό τρόπο καί ἡ καλή μαρτυρία τῆς πίστεως.
Εὐχηθεῖτε, λοιπόν ὁ Θεός διά πρεσβειῶν τῆς Ἁγίας του ὁσιοπαρθενομάρτυρος Παρασκευῆς νά ἐνισχύει μέ τή Χάρη του τόν ἀγώνα μας, ὥστε νά μένουμε πάντα σταθερά προσηλωμένοι στήν πίστη, νά στοχεύουμε ἀταλάντευτα τήν ἀρετή καί νά ζοῦμε σύμφωνα μέ τό ἅγιο θέλημά Του. Ἀμήν. Γένοιτο.
Ἀπό τό https://www.imns.gr/eidiseis-mitropoleos/417-2012-08-02-20-59-47.html