Ἱανουάριος - Φεβρουάριος 2014, Ἔτος 4ο, Φύλλο 18ο.
«Φῶς Χριστοῦ»
ΔΙΜΗΝΙΑΙΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ
Ι . Ν. ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΤΟΥ ΕΝ ΒΟΥΝΕΝΟΙΣ
ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΒΟΝΙΤΣΗΣ,
Τ.Κ. 30002, ΒΟΝΙΤΣΑ
Ἱανουάριος - Φεβρουάριος 2014, Ἔτος 4ο, Φύλλο 18ο.
· Τό νόημα τῶν Χριστουγέννων
τοῦ Σέβ. Μητροπολίτου πρώην Ἐρζεγοβίνης Ἀθανασίου Γιέβτιτς
Τά Χριστούγεννα εἶναι ἡ ἡμέρα πού ἡ Ἐκκλησία μᾶς ἑορτάζει τήν κατά σάρκα γέννηση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἐκ τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου στό σπήλαιο τῆς Βηθλεέμ. Ἀπό τότε δέ ἀρχίζει ἡ χριστιανική μας Ἐκκλησία καί ἱστορία. Αὐτή ἡ φανέρωση τοῦ Θεοῦ ἐν σαρκί, αὐτή ἡ γέννηση τοῦ Θεοῦ ὡς ἀνθρώπου, εἶναι τό μεγαλύτερο γεγονός ὅλων τῶν ἐποχῶν καί ὅλων τῶν αἰώνων. Καί τά Χριστούγεννα, σάν ἑορτή τῆς γεννήσεως τοῦ Θεοῦ ὡς ἀνθρώπου, ὡς Θεανθρώπου, εἶναι ἡ ἀρχή ὅλων τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἑορτῶν τῶν Χριστιανῶν, γιατί εἶναι ἀρχή ὅλων τῶν ἐκκλησιαστικῶν γεγονότων τῆς χριστιανοσύνης. Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος δίκαια ὀνόμασε τά Χριστούγεννα «Μητρόπολιν πασῶν τῶν ἑορτῶν».
Στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, δέν ὑπάρχει οὐσιαστική διαφορά μεταξύ τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἑορτῶν καί τῶν γεγονότων πού ἡ Ἐκκλησία ἑορτάζει στίς ἱερές ἀκολουθίες της. Διότι ἕνα σωτηριῶδες καί Θεόσδοτο γεγονός πού κατά τή θεία οἰκονομία τῆς σωτηρίας τοῦ κόσμου καί τοῦ ἀνθρώπου συνέβη σέ μία δεδομένη ἱστορική στιγμή, συνέβη μέ τέτοιο τρόπο καί μέ τέτοιο σκοπό ὥστε νά μείνει μετά γιά πάντα. Δηλαδή συνέβη κατά τέτοιο τρόπο γιά νά γίνει λειτουργικό, πού σημαίνει ἀνθρωποσωτήριο, συνεχῶς παρατεινόμενο μέσω ὅλης της ἱστορίας τῆς Ἐκκλησίας ἐπί γής, μέχρι τή Δευτέρα Παρουσία καί σ' ὅλη τήν αἰωνιότητα. Καί αὐτή ἡ λειτουργική γιά τόν ἄνθρωπο σωτήριος μεταφορά καί προέκταση τῶν θείων γεγονότων μέσω τῆς ζωῆς μᾶς σ' αὐτή τή γῆ εἶναι πράγματι ἡ ζωή τῆς Ἐκκλησίας καί τό ἑορτολόγιο τῆς Ἐκκλησίας˙ εἶναι ἡ Λειτουργία της. Λειτουργία τοῦ Ζῶντος Θεοῦ πού μᾶς ζωοποιεῖ καί μᾶς σώζει.
Τό μέγα μυστήριο τῆς πίστεως καί τῆς εὐσεβείας μας, ἔγκειται στό ὅτι ὁ Αἰώνιος καί Ἄναρχος καί Ἀπρόσιτος καί Ἀκατάληπτος, ἀλλά Φιλάνθρωπος Θεός, κατέβηκε στόν κόσμο μας καί ἔλαβε «σάρκα» καί ἔγινε ἄνθρωπος, γεννήθηκε ὡς ἄνθρωπος μέ ψυχή καί σῶμα καί νοῦ καί θέληση καί ζωή ἀνθρώπινη.
Μ' αὐτό τό μεγάλο θαῦμα, μ' αὐτό τό μεγάλο καί ἀσύλληπτο μυστήριο, δέν μπορεῖ νά συγκριθεῖ οὔτε καί αὐτή ἡ ἴδια ἡ δημιουργία τοῦ κόσμου ἀπό τό Θεό ἐκ τοῦ μηδενός. Διότι ἐνῶ μέχρι τότε ὁ Θεός δημιουργεῖ ἐκ τοῦ μηδενός, δηλαδή δημιουργεῖ ἀνύπαρκτα μέχρι τότε ὄντα καί κτίσματα, τώρα Αὐτός ὁ ἴδιος γίνεται κτίσμα, γίνεται
«δημιούργημα», γίνεται «ἄνθρωπος». Ὁ ἀεί Ὧν, ὁ Ἄναρχος καί Ἄκτιστος, τώρα ὁ Ἴδιος γίνεται κτίσμα: «Ὁ Ὧν γίνεται, ὁ Ἄναρχος ἄρχεται, ὁ δημιουργός καί ὁ Κτίστης γίνεται δημιούργημα καί κτίσμα, ὁ Ἀόρατος ὀρᾶται καί ψηλαφεῖται, ὁ Ἀσώματος λαμβάνει σῶμα» (στιχηρά τῶν Χριστουγέννων).
Τό θεῖο μυστήριο, τό κεκρυμμένο ἀπό αἰῶνες, τό ἄγνωστο ἀκόμα καί στούς ἀγγέλους καί τούς ἀρχαγγέλους, ἀποκαλύπτεται τώρα στήν ἐκ τῆς Παρθένου Γέννηση τοῦ Χριστοῦ στή Βηθλεέμ: Θεός σαρκωμένος μέ ἀσύγχυτη ἕνωση τῆς θείας καί ἀνθρωπίνης φύσεως στό ἕνα καί μοναδικό Πρόσωπο τοῦ Λόγου. Καί τί προῆλθε ἀπ' αὐτό: Ὁ Θεός κατέβηκε μέχρι τόν ἄνθρωπο, ὥστε ὁ ἄνθρωπος νά ὑψωθεῖ μέχρι τό Θεό. Ὁ Θεός μετέχει τῆς δικῆς μας ἀνθρώπινης φύσεως, γιά νά μετάσχει ὁ ἄνθρωπος τῆς θείας. Ὁ Θεός ἔγινε Υἱός τοῦ ἀνθρώπου, γιά νά γίνει ὁ ἄνθρωπος Υἱός τοῦ Θεοῦ.
Ὁ Κύριος καί Σωτήρ Ἰησοῦς Χριστός, δέν ἦλθε γιά νά μᾶς «διδάξει» ἁπλῶς τή ζωή ἁπλῶς νά διορθώσει τή ζωή σ' αὐτό τό κόσμο, ἀλλά γιά νά γίνει ὁ Ἴδιος ἡ ζωή μας, ζωή ἀληθινά ἀνθρώπινη, ἀλλά μέ προσωπική ἕνωση καί κοινωνία μέ τό Θεό καί ὡς ἐκ τούτου ζωή θεία, θεανθρώπινη.
Καί αὐτή ἡ νέα θεανθρώπινη ζωή τοῦ Χριστοῦ ἐν ἠμίν, ζωή μέσα στή Χάρη καί τούς καρπούς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ζωή μέσα στό σῶμα τοῦ Χριστοῦ σέ κοινωνία μέ ὅλους τους Ἁγίους, εἶναι ἡ πραγματική ζωή τῶν Χριστιανῶν στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, μέσα στήν ὁποία κατοικεῖ καί διά μέσου της ὁποίας ἐκχέεται τό μεγάλο μυστήριο τῆς πίστεώς μας: Θεός φανερώθει ἐν σαρκί, γιά τήν σωτηρία καί ζωοποίηση καί θέωσή μας. Καί αὐτή ἡ καινή ζωή ἐγεννήθη ἠμίν τά Χριστούγεννα καί μᾶς δίδεται μέσω τῶν Χριστουγέννων καί ἀπό τά Χριστούγεννα, διότι τά Χριστούγεννα Χριστός ἐγεννήθη, ἡ ζωή μας καί ὁ Θεός μας.
· Τί εἰκονίζει ἡ περιτομή
† ἐπισκόπου Αὐγουστίνου Καντιώτη
(...) Μεταξὺ αὐτῶν (= τῶν δεσποτικῶν ἑορτῶν) συγκαταλέγεται καὶ ἡ σημερινή, ἡ ἑορτὴ τῆς περιτομῆς τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Τί ἑορτάζουμε;
Ἡ περιτομὴ στηρίζεται στὸ Μωσαϊκὸ νόμο, εἶνε ἔθιμο τῶν Ἑβραίων. Σ᾿ αὐτούς, ὅταν τὸ ἀρσενικὸ παιδὶ γινόταν ὀκτὼ ἡμερῶν, ἐτελεῖτο στὴ συναγωγὴ μία οἰκογενειακὴ ἑορτή. Ἐν μέσῳ ὕμνων καὶ δοξολογίας πρὸς τὸν Θεό, ὁ πατέρας ἢ κάποιος εἰδικὸς ἔπαιρνε ἕνα μαχαίρι ὄχι ἀπὸ σίδερο ἀλλ᾿ ἀπὸ πέτρα καὶ ἔκοβε ἕνα ἄκρο, τὸ ἄκρο τοῦ δέρματος ποὺ σκεπάζει τὸ ἀνδρικὸ μορίο, τὴν βάλανο. Αὐτὴ ἦταν ἡ συνήθεια τῶν Ἑβραίων. Κ᾿ ἐνῷ πέρασαν τέσσερις χιλιάδες χρόνια ἀφ᾿ ὅτου ὁ Θεὸς θέσπισε τὴν περιτομή, μέχρι σήμερα ὅλοι οἱ Ἑβραῖοι περιτέμνονται· ὅπως ἐμεῖς βαπτιζόμεθα, ἔτσι αὐτοὶ περιτέμνονται. Καὶ ὄχι μόνο οἱ Ἑβραῖοι, ἀλλὰ καὶ ὅλοι οἱ μουσουλμᾶνοι ποὺ πιστεύουν στὸ Κοράνιο.
Περιετμήθη λοιπὸν ὁ Κύριος. Ἀλλὰ, γιατί περιετμήθη;
Ἀπαντῶ συντόμως. Γιὰ τρεῖς λόγους.
Ὁ πρῶτος λόγος. Ἡ περιτομὴ εἶνε μιὰ ἀπάντησι σὲ αἱρετικούς. Παρουσιάστηκαν οἱ λεγόμενοι δοκῆται, ποὺ ἔλεγαν, ὅτι ὁ Χριστὸς δὲν ἔγινε πραγματικὰ ἄνθρωπος, ἀλλὰ ἡ ἀνθρωπίνη φύσις του ἦταν μία φαντασία. Ἡ αἵρεσι δηλαδὴ αὐτή, ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸν ἀρειανισμό, ἠρνεῖτο τὴν ἀνθρωπίνη φύσι τοῦ Χριστοῦ. Ἀλλ᾿ ἐὰν ὁ Χριστὸς δὲν εἶχε πραγματικὸ ἀνθρώπινο σῶμα, τότε πῶς ἔγινε ἡ περιτομή; Εἶνε λοιπὸν μία ἀπάντησις ὅτι πράγματι ὁ Χριστὸς «μορφὴν ἀναλλοιώτως ἀνθρωπίνην προσέλαβε». (Ἀπολυτίκιο).
Δεύτερον, ὁ Χριστὸς δέχθηκε τὴν περιτομὴ ὅπως δέχθηκε καὶ τὸ βάπτισμα. Βαπτίσθηκε ὄχι ὡς ἁμαρτωλός, ἀλλὰ γιὰ νὰ εἶνε, ὡς ἄνθρωπος, ὑπόδειγμα ὑπακοῆς καὶ συμμορφώσεως μὲ τὸ νόμο τῆς παλαιᾶς διαθήκης. Εἶνε ὑπόδειγμα ὑπακοῆς καὶ πειθαρχίας στὸν θεῖο νόμο.
Τρίτον, ἡ περιτομὴ εἶνε μία σκιά, μία προτύπωσις, μία εἰκόνα πραγμάτων καὶ καταστάσεων, ποὺ θὰ συνέβαιναν στὴν καινὴ διαθήκη. Μπαίνω τώρα στὸ σπουδαιότερο μέρος τῆς ὁμιλίας, καὶ θὰ προσπαθήσω νὰ παρουσιάσω ὅσο μπορῶ πιὸ κατανοητὰ τὶς βαθειὲς ἔννοιες τῆς μεγάλης αὐτῆς ἑορτῆς.
Ἂν ἀνοίξουμε ἕνα λεξικὸ, θὰ δοῦμε ὅτι περιτομὴ σημαίνει κυκλικὸ κόψιμο. Ἀπὸ τὴν ἄποψι αὐτὴ ἡ περιτομὴ εἰκονίζει τὴν περικοπὴ τοῦ περιττοῦ. Θέλετε παραδείγματα; Ὑπάρχει ἡ ἐσφαλμένη ἀντίληψις, ὅτι ὅσο περισσότερα καταναλώνει κάποιος τόσο πιὸ προωδευμένος εἶνε. Καὶ στὴν καταναλωτικὴ ἐποχή μας ὑπάρχουν πολλὰ περιττά. Νά τὸ τσιγάρο. Περιττὸ πρᾶγμα· καὶ ὄχι μόνο περιττό, ἀλλὰ καὶ βλαβερό. Πῶς μπορεῖ κανεὶς νὰ τὸ περικόψῃ; Στὴν Ἀγγλία ἡ Θάτσερ διέταξε, ἐπάνω στὰ πακέττα τοῦ καπνοῦ νὰ ζωγραφίζεται καρκίνος, σὰ νὰ σοῦ λέῃ· Κάπνισε, ἐλεύθερος εἶσαι· ἀλλὰ νὰ ξέρῃς, ὅτι μία αἰτία τοῦ καρκίνου εἶνε αὐτό. Καὶ ὅμως πολλοὶ τὸ ἔχουν ὡς ἀπαραίτητο, καὶ καμαρώνουν μὲ τὸ τσιγάρο στὸ στόμα. Τὸ κόψιμο τοῦ τσιγάρου εἶνε μιὰ περιτομὴ στὴν προσωπικὴ ζωή.
Ἡ περιτομὴ εἰκονίζει τὴν περικοπὴ τῶν περιττῶν. Τί ἄλλο; Γιὰ τὰ παιδιὰ τῶν Ἑβραίων, ποὺ τὴν ὑφίσταντο, ἦτο μιὰ ἐγχείρησις, στὴν ὁποία πονοῦσαν καὶ ἔκλαιγαν, ὅπως σήμερα τὰ δικά μας βρέφη κλαῖνε ὅταν τὸ βουτᾶμε στὸ νερὸ τῆς κολυμβήθρας. Σύμβολο τοῦ πόνου τῆς ζωῆς ἡ περιτομή. Ὅλη ἡ ζωὴ εἶνε πόνος. Ὅπως εἶπε ὁ Ἰώβ, τὰ πουλιὰ γεννήθηκαν γιὰ νὰ πετοῦν στὸν ἀέρα κ᾿ ἐμεῖς γεννηθήκαμε γιὰ τὸν κόπο καὶ τὸν πόνο (βλ. Ἰὼβ 5,7).
Ἡ περιτομὴ λοιπὸν συμβολίζει τὴν περικοπὴ τοῦ περιττοῦ καὶ τὸν πόνο τῆς ζωῆς μας. Ἀλλὰ στὴν περιτομὴ τὸ μικρὸ παιδὶ ἔχανε αἷμα ἀπὸ τὴν τομή, ποὺ ἄνοιγε ἡ πέτρινη μάχαιρα. Ὑπῆρξαν μάλιστα καὶ περιπτώσεις ποὺ παιδάκια πέθαναν ἀπ᾿ τὴν αἱμορραγία. Ἔτσι ἡ περιτομὴ εἶνε καὶ σύμβολο τοῦ αἵματος. Χωρὶς θυσία δὲ γίνεται τίποτε. Ἡ περιτομὴ συμβολίζει τὸ αἷμα ποὺ χύθηκε γιὰ τὰ μεγάλα καὶ ὑψηλά. Καὶ δὲν ὑπάρχει τίποτε μεγαλύτερο
καὶ ὑψηλότερο ἀπὸ τὴν ἀλήθεια τῆς πίστεώς μας, γιὰ τὴν ὁποία μαρτύρησε ὁ Χριστός. Τὸ αἷμα, ποὺ ἔχυσε κατὰ τὴν περιτομή, ἦταν προοίμιο τῆς μεγάλης καὶ ὑπερόχου θυσίας ποὺ προσέφερε στὸ Γολγοθᾶ· ἐκεῖ, ἐπάνω στὸ σταυρό, ἄνοιξε τὶς φλέβες του καὶ προσέφερε ὄχι πλέον σταγόνες ἀλλὰ ὅλο τὸ τίμιον αἷμα του γιὰ τὴ σωτηρία μας. Εἶνε τὸ αἷμα ποὺ προσφέρεται κατὰ τὴν θεία λειτουργία, τὴν ἀναίμακτο θυσία του, καὶ ἀκοῦμε «Πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες...».
Ἡ περιτομή, τέλος, εἶνε τύπος τοῦ ἁγίου βαπτίσματος, τὸ ὁποῖο στὸ ἑξῆς πῆρε τὴ θέσι της καὶ τὴν ἀντικατέστησε.
Θὰ κλείσω μὲ τὸ ἑξῆς. Ὅπως ὅταν βαπτίζεται τὸ παιδάκι στὴν Ἐκκλησία μας παίρνει ὄνομα καὶ μ᾿ αὐτὸ εἶνε πλέον γνωστὸ στὸν κόσμο, ἔτσι καὶ τὰ Ἑβραιόπουλα τὴν ἡμέρα τῆς περιτομῆς ἔπαιρναν ὄνομα. Καὶ τὸ Θεῖο βρέφος τὴν ἡμέρα τῆς περιτομῆς ἔλαβε ὄνομα, καθωρισμένο ἤδη δι᾿ ἀγγέλου κατ᾿ ἐντολὴν τοῦ οὐρανοῦ. Εἶνε τὸ «ὄνομα τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομα» (Φιλ. 2,9), τὸ ὄνομα «Ἰησοῦς» (Λουκ. 2,21). Τί σημαίνει Ἰησοῦς; Εἶνε ἑβραϊκὴ λέξις καὶ σημαίνει «σωτήρ». Ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα παρουσιάστηκαν ἑκατὸν πενηντατρεῖς ποὺ πῆραν τὸ ὄνομα «σωτήρ». Ἦταν δυνάστες, τύραννοι, κακοῦργοι, ἀπαίσια τέρατα, ποὺ βύθισαν στὸ αἷμα τὸν κόσμο· ψευδεῖς σωτῆρες. Ὁ Χριστὸς εἶνε ὁ Σωτὴρ ὑπὸ τὴν ἀληθῆ καὶ ἀπόλυτον ἔννοια. Αὐτὸ ἀποδεικνύουν τὰ πράγματα· ἡ ἐπίδρασί του στὴν παγκόσμιο ἱστορία, τὰ ἑκατομμύρια τῶν σεσωσμένων. Εἶνε ὄντως Σωτήρας.
Ἀλλὰ προσοχή· δὲν ἀρκεῖ νὰ λέμε ὅτι ὁ Χριστὸς εἶνε Σωτήρας τοῦ κόσμου· πρέπει νὰ γίνῃ καὶ προσωπικὰ δικός μας Σωτήρας. Ὅπως ὁ ἄρρωστος λέει «ὁ γιατρός μου», ἔτσι ἐμεῖς νὰ λέμε γιὰ τὸ Χριστὸ «ὁ Σωτήρας μου». Καὶ θὰ εἶνε Σωτήρας μας, ἐὰν τὸν πιστέψουμε, ἐὰν ἀποφασίσουμε νὰ πᾶμε στὴν ἱερὰ ἐξομολόγησι. Οἱ περισσότεροι δὲν ἔχουν ἐξομολογηθῆ ποτέ· οὔτ᾿ ἕνα δάκρυ δὲν ἔχυσαν γιὰ τὶς ἁμαρτίες τους. Δὲν ἐξωμολογήθηκες, δὲν ἔκλαψες, δὲν ζήτησες σωτηρία; Τότε ὁ Χριστὸς εἶνε Σωτὴρ τοῦ κόσμου (καὶ οἱ δαίμονες ἀκόμα τὸ ὁμολογοῦν), ἀλλὰ δικός σου Σωτὴρ δὲν εἶνε. Πρέπει νὰ γίνῃ Σωτήρ «σου» καὶ Σωτήρ «μου». Διότι μέσ᾿ στοὺς χίλιους ἕνας εἶνε πραγματικὸς Χριστιανός. Οἱ ἄλλοι εἶνε ψευδοχριστιανοί, μακριὰ ἀπὸ τὰ μυστήρια,
χωρὶς οὐσιαστικὴ σχέσι μὲ τὴν Ἐκκλησία, τὴν ὁποία θυμοῦνται μόνο στὶς μεγάλες ἑορτές.
Συνδεδεμένος λοιπόν, ἀγαπητέ, μὲ τὸ Χριστό, νὰ μπορῇς νὰ πῇς· Δὲν ἔχω ἀνάγκη ἀπὸ μαρτυρία ἄλλων· μοῦ ἀρκεῖ ἡ δική μου πεῖρα, ὅτι ὄντως ὁ Χριστὸς εἶνε Σωτήρ μου. Αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς αἰῶνας αἰώνων· ἀμήν.
· Ἡ βάπτιση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ...
† Μητροπολίτου Σουρόζ Ἀντωνίου Μπλούμ (1914 -2003)
Πιστεύουμε, διαβεβαιώνουμε καί γνωρίζουμε βιωματικά, ὅτι ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός ὡς ἄνθρωπος ἦταν ἀναμάρτητος, καί ὡς Θεός τέλειος σέ ὅλα. Ποιοί λόγοι λοιπόν τόν ὁδήγησαν στή βάπτιση; Ποιό θά μποροῦσε νά εἶναι τό νόημα μίας τέτοιας πράξης; Τό Εὐαγγέλιο δέν δίνει σχετική ἐξήγηση, ὅμως ἐμεῖς ἔχουμε τό δικαίωμα νά θέσουμε τό ἐρώτημα, τό δικαίωμα νά μείνουμε σαστισμένοι, τό δικαίωμα νά στοχαζόμαστε βαθιά γιά τή σημασία τῆς βάπτισης.
Κάποτε, ὅταν ἤμουν νέος, ἔθεσα τό συγκεκριμένο ἐρώτημα σέ ἕναν ἡλικιωμένο ἱερέα, ὁ ὁποῖος μου ἀποκρίθηκε: «Ξέρεις, νομίζω ὅτι ὅταν οἱ ἄνθρωποι ἔρχονταν στόν Ἰωάννη, καί ἐξομολογοῦνταν τίς ἁμαρτίες τους, τά ψεύδη τους, τίς πνευματικές καί σαρκικές ἀκαθαρσίες τους, καθαρίζονταν κατά κάποιο τρόπο συμβολικά στά ὕδατα τοῦ Ἰορδάνη. Καί τά νερά τοῦ ποταμοῦ, ὄντας καθαρά, ὅπως ὅλα τά τρεχούμενα νερά, βαθμιαῖα ρυπαίνονταν, ὅπως συμβαίνει μέ τά νεκρά (στάσιμα) ὕδατα, πού ἔχουν χάσει κάθε ζωντάνια καί δέν μποροῦν νά μεταδώσουν παρά μόνο τό θάνατο. Τούτα τά νερά γεμάτα μέ τίς ἀκαθαρσίες, τά ψεύδη, τίς ἁμαρτίες, τόν ἀνθρώπινο ἀθεϊσμό, σιγά-σιγά πέθαιναν, ἔχοντας τήν ἱκανότητα μόνο νά σκοτώνουν. Καί νά πού ὁ Χριστός καταδύεται στά ὕδατα, γιατί ἤθελε ὄχι μόνο νά γίνει τέλειος σέ ὅλα, ἀλλά ὡς ἄνθρωπος τέλειος ν' ἀναλάβει ὅλη τή φρίκη, ὅλο τό φορτίο τῆς ἀνθρώπινης ἁμαρτίας. Βυθίστηκε σέ αὐτά τά νεκρά ὕδατα, πού Τοῦ μετέδωσαν τόν θάνατο, τήν θνητότητα, πού ἦταν ἰδιότητα ὅσων εἶχαν ἁμαρτήσει καί ἦταν φορεῖς τῆς θνητότητας καί τοῦ θανάτου, δηλαδή τῶν ὀψωνίων τῆς ἁμαρτίας (Ρώμ. 6,23), τῆς τιμωρίας γιά τήν ἁμαρτία.
Εἶναι ἡ στιγμή πού ὁ Χριστός ἑνώνεται μέ τίς συνέπειες τῆς ἁμαρτίας, συμπεριλαμβανομένου καί τοῦ ἴδιου του θανάτου - οὔτε κατ' ἐλάχιστο μέ τήν ἁμαρτία καθεαυτή. Ὁ θάνατος ὅμως, συγκεκριμένα, δέν ἔχει τίποτα κοινό μέ Αὐτόν, καθώς ὅπως γράφει ὁ Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, δέν εἶναι δυνατόν μία ἀνθρώπινη ὕπαρξη καθ' ὁλοκληρίαν περιχωρημένη ἀπό τή θεότητα νά εἶναι θνητή. Ἕνας λειτουργικός ὕμνος ποῦ ἀκοῦμε κατά τή διάρκεια τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδας ἐκφράζει τούτη τήν ἀλήθεια ὡς ἑξῆς: «Ὑπό γῆν ἐκρύβης, ὥσπερ ἥλιος νῦν... ἡ ζωή πῶς θνήσκεις;...». Εἶναι ἡ αἰώνια ζωή, τό φῶς, πού τά δικά μας σκοτάδια τό σβήνουν, καί τελικά ὑφίσταται τόν δικό μας θάνατο. Γι' αὐτό τόν λόγο καί λέγει στόν Ἰωάννη τόν Βαπτιστή: μήν ἐπιμένεις, μήν μ' ἀποτρέπεις νά μπῶ σέ τοῦτα τά νερά, πρέπει καί οἱ δύο μας νά ἐκπληρώσουμε κάθε δικαιοσύνη, δηλαδή ὅ,τι εἶναι δίκαιο καί ὀρθό, ὅ,τι πρέπει νά γίνει γιά τή σωτηρία τοῦ κόσμου, καί ὀφείλουμε νά τό πραγματώσουμε ἐδῶ καί τώρα.
Τότε ὅμως γιατί ἔφτασε στά νερά τοῦ βαπτίσματος στήν ἡλικία τῶν τριάντα ἐτῶν, καί ὄχι νωρίτερα ἡ ἀργότερα; Καλούμαστε νά σκεφτοῦμε βαθύτερα τή σημασία αὐτοῦ του γεγονότος.
Μέ τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Λόγου στούς κόλπους τῆς Παρθένου, ὁ Θεός πραγματώνει ἐντελῶς μονομερῶς ἕνα ἔργο στά πλαίσια τῆς θείας σοφίας καί ἀγάπης. Ἡ σωματικότητα, ἡ ἔμψυχη ζωή, ἡ ἀνθρωπότητα τοῦ γεννημένου Χριστοῦ ἦταν δανεισμένα, κατά κάποιο τρόπο, ἀπό τόν Θεό δίχως νά συμμετέχει ὁ ἄνθρωπος. Ἀπό τήν πλευρά της ἡ Θεομήτωρ, εἶχε δώσει τή συγκατάθεσή της: «Ἰδού ἡ δούλη Κυρίου, ἄς γίνει ὅ,τι ἀναφέρουν τά λόγια σου» (Λούκ. 1,38). Τό παιδί γεννήθηκε, ἔγινε ἄνθρωπος μέ τήν πλήρη ἔννοια τοῦ ὄρου, δηλαδή εἶχε τόν ἔλεγχο τοῦ ἑαυτοῦ Του, μέ τό δικαίωμα νά ἐπιλέγει ἀνάμεσα στό καλό καί τό κακό, τόν Θεό καί τήν ἄρνηση τοῦ Θεοῦ. Καί σέ ὅλη τή διάρκεια τῆς ζωῆς Τοῦ - νηπιότητα, ἐφηβεία, ἐνήλικος βίος - ἀνοίγεται πρός τόν Θεό προσφέροντας καθ' ὁλοκληρίαν τόν ἑαυτό Του. Μέ τήν ἀνθρώπινη φύση Του καί χάρη στήν πίστη καί τή θυσία τῆς Θεομήτορος, ἀνέλαβε ὡς ἄνθρωπος ὅλα ὅσα τοῦ εἶχε ἀναθέσει ὁ Θεός. Σαρκώθηκε γιά ν' ἀναλάβει ὡς ἄνθρωπος ὅλα ὅσα εἶχε ἀναλάβει ὁ Θεός, ὅταν κατά τήν προαιώνιο Βουλή Τοῦ εἶχε ἀποφασίσει νά δημιουργήσει τόν ἄνθρωπο καί νά ἐπωμιστεῖ, μετά τήν προπατορική πτώση, τίς συνέπειες τῆς δημιουργίας, καθώς καί τῆς φοβερῆς δωρεᾶς τῆς ἐλευθερίας πού προσφέρθηκε στόν ἄνθρωπο. Στή σλαβονική μετάφραση τῆς προφητείας τοῦ Ἠσαΐα (7,16), τίθεται τό ζήτημα τοῦ Χριστοῦ, τούτου τοῦ ἀγέννητου παιδιοῦ, τό ὁποῖο, πρίν νά διακρίνει τό ἀγαθό ἀπό τό κακό, θά ἐπέλεγε τό ἀγαθό, ἀκριβῶς γιατί εἶναι τέλειο κατά τήν ἀνθρώπινη φύση.
Νά γιατί τοῦτος ὁ ἄνθρωπος Ἰησοῦς Χριστός, προκόπτοντας μέχρις ὅτου ἡ ἀνθρώπινη φύση Τοῦ φτάσει στήν τελείωσή της, ἀναλαμβάνει πλήρως ὅσα ὁ Θεός καί ἡ πίστη τῆς παναχράντου Θεοτόκου καί Θεομήτορος Τοῦ ἐμπιστεύθηκε. Μέ τήν κατάδυσή Του στά νεκρά νερά τοῦ Ἰορδάνη, ἐμοίαζε μέ τό καθαρό λινάρι πού τό βυθίζουν μέσα στή χρωστική οὐσία. Ἐκεῖνος πού ἦταν πιό λευκός κι ἀπό τό χιόνι, ἀναδύεται τελικά ἀπό τό νερό, ὅπως ἀναφέρει καί ὁ προφήτης Ἠσαΐας, μέ ἱμάτιο κατακόκκινο ἀπό τό αἷμα, μέ ἔνδυμα θανάτου, τό ἔνδυμα πού κλήθηκε νά φορέσει.
Νά λοιπόν ποιά μηνύματα στέλνει ἡ Βάπτιση τοῦ Κυρίου. Ὀφείλουμε νά κατανοήσουμε ποιά μεγαλόπρεπη ἐνέργεια περικλείει, ποιά πράξη ἀγάπης θέτει ἐνώπιόν μας. Καί μπροστά μας τίθεται διαρκῶς ἕνα ἐπίμονο ἐρώτημα: ποιά θά εἶναι ἡ ἀπάντησή μας;
· Πατερικὴ Σοφία
Λόγος εἰς τήν Ὑπαπαντή τοῦ Κυρίου
Τοῦ Μεγάλου Ἀθανασίου
Μέ τό νά εἴπη δέ ἤ Παναγία Παρθένος «Ἰδού ἤ δούλη Κυρίου, ἄς γίνη εἰς ἐμέ ὅπως εἶπες», ἐφανέρωσε τοῦτο. Εἶμαι πίναξ, λέγει, ἐπάνω εἰς τόν ὅποιον γράφεται ὅ,τι θέλει ὅ Κύριος του παντός. Ἀφοῦ δέ ὅ ἄγγελος ἔλαβε τήν διαβεβαίωσιν τῆς πίστεως τῆς Παρθένου ἀνεχώρησεν ἄπ' αὐτῆς. «Δοξάζει ἤ ψυχή μου τόν Κύριον».,.
«Διότι εἶδε μέ εὐμένειαν τήν ταπεινήν δούλην του. Διότι ἀπό τώρα θά μέ μακαρίζουν ὄλαι αἵ γενεαί», 'Ἀλλά πόσο μεγάλο κατόρθωμα εἶναι ἤ παρθενία; Ὅταν κανείς θέλη νά ἄσκηση τάς ἀλλᾶς ἄρετας καθοδηγεῖται ἀπό τόν νόμον, ἤ παρθενία ὅμως, ἐπειδή εἶναι ἀνωτέρα του νόμου καί ἔχει ὡς ὑψηλότερον σκοπόν τήν διαμόρφωσιν τῆς προσωπικῆς ζωῆς, εἶναι ἄφ' ἑνός μέν γνώρισμα τοῦ μέλλοντος αἰῶνος, ἄφ' ἕτερου δέ εἴκών της καθαρότητας τῶν ἀγγέλων."Ὅταν δηλαδή ὅ Δεσπότης τοῦ παντός ὅ Θεός Λόγος, ἐπειδή ἤθελεν ὅ Πατήρ νά ἀνεγείρη καί νά ἀνακαίνιση τά πάντα, ἐπέλεξε, διά νά γίνη μήτηρ τοῦ σώματος τό ὅποιον ἐπρόκειται νά φορέση, τήν Παρθένον, ἤ ὁποία καί ἔγινε, καί μέ αὐτόν τόν τρόπον ἦλθε μεταξύ μας ὡς ἄνθρωπος ὅ Κύριος, ἔκαμε τήν ἐπιλογήν αὐτήν, ὥστε, ὅπως τά πάντα ἔγιναν δί' αὐτοῦ,ἔτσι καί ἤ παρθενία νά προέλθη ἐξ αὐτοῦ, καί νά δοθῆ πάλιν δί' αὐτοῦ τό χάρισμα τοῦτο εἰς τούς ἀνθρώπους καί νά πολλαπλασιάζεται.
Πόσο μεγάλο θά ἔλεγε κανείς τό καύχημα τῆς ἁγίας Παρθένου καί θεοειδοῦς Μαρίας, ἐπειδή ὑπῆρξε καί εἶναι μήτηρ τοῦ Λόγου ὡς πρός τήν γέννηοιν τοῦ Σώματος; Διότι τό θεῖον αὐτό γέννημα στρατιά μέν ἀγγέλων ἔδοξολογησε, κάποια γυναίκα δέ ὕψωσε τήν φωνήν καί ἔλεγε: «Μακαριά ἤ κοιλία πού σέ ἔβαστασε καί οἱ μαστοί πού ἐθήλασες». Καί ἤ ἴδια ἤ Μαρία ποῦ ἐγέννησε τόν Κύριον καί ἤ ὁποία ἔμεινεν ἀειπάρθενος, ἐπειδή ἀντελήφθη αὐτό ποῦ συνέβη εἰς τόν ἑαυτόν της, ἔλεγεν «Ἀπό τώρα θά μέ μακαρίζουν ὄλαι αἵ γενειαί». Αὐτό ποῦ συνέβη εἰς τήν Μαρίαν εἶναι καύχημα δί' ὄλας τάς παρθένους. "Ὀλαι δηλαδή αὖται κρέμονται ὡσάν παρθενικά παρακλάδια ἄπ' αὐτήν, ἤ ὁποῖα εἶναι ὡσάν ρίζα δί' αὐτᾶς.
«Καί ὅταν συνεπληρώθησαν αἵ ἥμεραί του καθαρισμοῦ, σύμφωνα πρός τόν Μωσαϊκόν νόμον, ἔφεραν αὐτόν εἰς τά Ἱεροσόλυμα, διά νά τόν παρουσιάσουν εἰς τόν Κύριον, ὅπως εἶναι γραμμένον εἰς τόν νόμον τοῦ Κυρίου,ὅτι κάθε ἀρσενικόν πού ἀνοίγει μήτραν,πρέπει νά θεωρηθῆ ὡς ἀφιερωμένον εἰς τόν Κύριον, καί διά νά προσφέρουν θυσίαν,σύμφωνα μέ αὐτό ποῦ λέγει ὅ νόμος τοῦ Κυρίου ἐν ζεῦγος τρυγόνια ἤ δύο μικρά περιστέρια». Οὗτος περιείιληθη τήν σάρκα. Ὄχι διά νά ὕπαρχη καί νά ζῆ ὅπως οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι, ἀλλ' ἔγινεν ἄνθρωπος διά νά ἁγιάζη τήν σάρκα. Ἐάν δέ νομίση κανείς ὅτι ἤ φράσις «διά νά παρουσιάσουν εἰς τόν Κύριον» ἀναφέρεται εἰς τόν ἴδιον τόν Κύριον, ἔχει λάθος εἰς αὐτήν τήν σκέψιν. Διότι πότε ἀπεκρύβη ὅ Κύριος ἀπό τά μάτια τοῦ Πατρός διά νά μή ἤμπορη ὅ Πατήρ νά τόν βλέπη; "Ἡ ποῖος τόπος εὑρίσκεται ἔξω ἀπό τήν ἐξουσίαν τοῦ Κυρίου, ὥστε νά εὑρίσκεται ἐκεῖ καί νά μή εὑρίσκεται μαζί μέ τόν Πατέρα, ἐάν δέν ἀνήρχετο εἰς Ἱεροσόλυμα καί δέν ἔπαρουσιαζετο εἰς τόν ναόν; Καί πῶς προσέφερε τάς τυπικᾶς θυσίας, ἀφοῦ ὅ ἴδιος εἶναι ἤ ἀλήθεια; Μήπως αὐτά δέν ἐγράφησαν δί' ἐκεῖνον, ἀλλά δί' ἠμᾶς; "Ὅπως δηλαδή, ἐνῶ εἶναι Θεός,γίνεται κατά φυσικόν τρόπον ἄνθρωπος χωρίς νά ὑποστῆ μεταβολήν,καί ὑφίσταται τήν περιτομήν καί βαπτίζεται καί τά ἄλλα σχετικά, ὄχι διά τόν ἑαυτόν του,ἀλλά δί' ἠμᾶς,διά νά γίνωμεν ἠμεῖς διά τῆς χάριτος θεοί, ἐνῶ εἴμεθα ἄνθρωποι, καί διά νά ὑποστῶμεν πνευματικήν περιτομήν καί ὄχι νομικήν,καί διά νά καθαρισθῶμεν ἀπό τόν ρύπον τῆς ἁμαρτίας διά τοῦ βαπτίσματος καί διά νά σταυρωθῶμεν διά τόν κόσμον καί ἀναστηθῶμεν διά τόν Θεόν- ἤ ἀκακία καί ἤ σωφροσύνη[...]
· Διδάγματα ἀπὸ τὸ Γεροντικὸ
Ἄν κανείς σέ ὑβρίσει, λέγει κάποιος Πατήρ, ἐσύ εὐλόγησε τόν. Ἄν δεχθεῖ τήν εὐλογία, εἶναι καλό καί γιά τούς δύο. Ἄν ὅμως δέν τή δεχθεῖ, ἐσύ παίρνεις ἀπό τόν Θεόν τήν εὐλογία καί μένει σέ αὐτόν ἡ ὕβρις.
· Ἀπὸ τὴν ὑμνολογία τῆς περιόδου
«Ἐπεσκέψατο ἡμᾶς ἐξ ὕψους ὁ Σωτήρ ἡμῶν ἀνατολή ἀνατολῶν καί οἱ ἐν σκότει καί σκιᾶ εὕρομεν τήν ἀλήθειαν καί γάρ ἐκ τῆς Παρθένου ἐτέχθη ὁ Κύριος».
«Μᾶς ἐπισκέφθηκε ὁ Σωτήρας μας ἀπό τούς οὐρανούς, Ἐκεῖνος, πού εἶναι ἡ ἀνατολή τῶν ἀνατολών κι ὅσοι βρισκόμαστε μεσ' τή μαυρίλα καί τό σκοτάδι βρήκαμε τήν ἀλήθεια, ἀφοῦ ἔχει πλέον γεννηθεῖ ἀπό τήν Παρθένο ὁ Κύριος».
· Ἕνας ἄγνωστος Ἅγιος
Ὁ Ὅσιος Κόνων
Ὁ Ὅσιος Κόνων ἔζησε τοὺς χρόνους τοῦ αὐτοκράτορα Ἰουστινιανοῦ Α' καὶ καταγόταν ἀπὸ τὴν Κιλικία τῆς Μ. Ἀσίας. Σὲ νεαρὴ ἡλικία ἔγινε μοναχὸς στὴ μονὴ τοῦ Πενθουκλᾶ, ἡ που βρισκόταν κοντὰ στὸν Ἰορδάνη. Ὅταν ὁ Πατριάρχης Ἱεροσολύμων Πέτρος πληροφορήθηκε τὴν θερμὴ εὐσέβεια καὶ τὴν ἀρετὴ τοῦ Ὁσίου, τοῦ ἀνέθεσε νὰ βαπτίζει στὸν Ἰορδάνη ὅσους ἔρχονταν νὰ δεχθοῦν ἐκεῖ τὸ Ἅγιο Βάπτισμα.
Ὁ Ὅσιος Κόνων κοιμήθηκε μὲ εἰρήνη σὲ βαθὺ γῆρας. Ἡ μνήμη τοῦ Ὁσίου τιμᾶται στίς 19 φεβρουαρίου.