Τί εἶναι προσκύνηση;
Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ
Ἡ προσκύνηση λοιπόν εἶναι σημεῖο ὑποταγῆς, δηλαδή ὑποβιβασμοῦ καί ταπεινώσεως. Ὑπάρχουν πολλοί τρόποι προσκυνήσεως.
Πόσοι,τρόποι προσκυνήσεως υπάρχουν;
Πρῶτος τρόπος προσκυνήσεως εἶναι ἐκεῖνος πού γίνεται κατά τή λατρεία. Τήν προσκύνηση αὐτή τήν προσφέρουμε μόνο στόν ἀπό τή φύση τοῦ προσκυνητό Θεό, καί γίνεται μέ διάφορους τρόπους. Πρῶτα κατά τόν τρόπο τῆς δουλείας γιατί τόν προσκυνοῦν ὅλα τά κτίσματα, ὅπως δοῦλοι τόν δεσπότη, γιατί » διότι τά σύμπαντα εἶναι ὑποταγμένα σέ σένα «. Καί τόν προσκυνοῦν ἄλλοι ἑκούσια, καί ἄλλοι ἀκούσια. Ἄλλοι δηλαδή τόν προσκυνοῦν ἑκούσια μέ ἐπίγνωση, ὅπως οἱ εὐσεβεῖς, ἐνῶ ὅσοι ἔχουν ἐπίγνωση αὐτοῦ καί χωρίς νά θέλουν τόν προσκυνοῦν ἀκούσια ὅπως οἱ δαίμονες˙ ἄλλοι πάλι χωρίς νά γνωρίζουν τόν κατά φύση Θεό, προσκυνοῦν ἀκούσια αὐτόν πού ἀγνοοῦν.
Δεύτερος τρόπος προσκυνήσεως εἶναι ἐκεῖνος πού γίνεται ἀπό θαυμασμό καί πόθο, καί κατά τόν τρόπο αὐτόν προσκυνοῦμε τό Θεό γιά τή φυσική του δόξα γιατί εἶναι ὁ μόνος δοξασμένος, χωρίς νά ἔχει τή δόξα ἀπό κανέναν ἄλλο, καί εἶναι ὁ ἴδιος αἴτιος κάθε δόξας καί κάθε ἀγαθοῦ, φῶς ἀκατάληπτο, γλυκασμός ἀσύλληπτος, κάλλος ἀπροσμέτρητο, ἄβυσσος ἀγαθότητας, σοφία ἀνεξιχνίαστη, δύναμη ἀπειροδύναμη, μόνος ἄξιος νά θαυμάζεται γιά τόν ἑαυτό του καί νά προσκυνεῖται καί νά δοξάζεται καί νά ποθεῖται.
Τρίτος τρόπος εἶναι ἐκεῖνος πού γίνεται ἀπό εὐχαριστία, γιά τά ἀγαθά πού συμβαίνουν γιά χάρη μας˙ γιατί ὅλα τά ὄντα ὀφείλουν νά εὐχαριστοῦν τό Θεό καί νά τοῦ προσφέρουν διαρκῆ προσκύνηση, ἀφοῦ ὅλα ἀπ'αὐτόν ἔχουν τήν ὕπαρξή τους καί σ'αὐτόν συγκροτοῦνται καί σέ ὅλα μεταδίδει ἄφθονα τίς δωρεές του καί χωρίς τό ζητοῦν, καί θέλει ὅλοι νά σωθοῦν καί νά μετέχουν στήν ἀγαθότητά του καί μακροθυμεῖ γιά μᾶς ὅταν ἁμαρτάνουμε, ἀνατέλλει τόν ἥλιο σέ δικαίους καί ἀδίκους καί βρέχει σέ πονηρούς καί ἀγαθούς καί ὅτι ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ γιά μᾶς ἔγινε ὅτι εἴμαστε καί μᾶς ἔκανε κοινωνούς θείας φύσεως, γιατί «θά γίνουμε ὅμοιοι μέ αὐτόν», ὅπως λέει ὁ Ἰωάννης ὁ θεολόγος στήν Καθολική ἐπιστολή του.
Τέταρτος τρόπος εἶναι ἐκεῖνος πού γίνεται ἀπό ἔνδεια καί ἀπό ἐλπίδα εὐεργεσιῶν, κατά τίς ὁποῖες, ἔχοντας ἐπίγνωση ὅτι χωρίς αὐτόν δέν μποροῦμε νά κάνουμε τίποτα, ἤ νά ἀποκτήσουμε κάποιο ἀγαθό, τόν προσκυνοῦμε ζητώντας ἀπό αὐτόν ὁ καθένας αὐτό πού αἰσθάνεται ὅτι τοῦ λείπει καί τό ὁποῖο ποθεῖ, καί νά σώσει ἀπό τά κακά καί νά ἐπιτύχει τά ἀγαθά.
Πέμπτος τρόπος προσκυνήσεως εἶναι ὁ τρόπος τῆς μετάνοιας καί τῆς ἐξομολογήσεως˙ γιατί ὅταν ἁμαρτάνουμε προσκυνοῦμε καί προσπίπτουμε στό Θεό παρακαλώντας ὡς δοῦλοι εὐγνώμονες νά συγχωρηθοῦν τά σφάλματά μας. Καί αὐτός ὁ τρόπος εἶναι τριπλός˙ γιατί, ἤ ἀπό ἀγάπη λυπᾶται κάποιος, ἤ γιά νά μή χάσει τίς εὐεργεσίες τοῦ Θεοῦ, ἤ ἐπειδή φοβᾶται τίς τιμωρίες. Ἔτσι, ὁ πρῶτος τρόπος γίνεται ἀπό εὐγνωμοσύνη καί πόθο γιά τόν ἴδιο τόν Θεό καί ἀπό υἱική διάθεση, ὁ δεύτερος ἀπό διάθεση συμφεροντολογική, καί ὁ τρίτος ἀπό διάθεση δουλική.
(Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός ΕΠΕ, ΤΡΙΤΟΣ ΤΟΜΟΣ, Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ ἔργα).
Agiameteora.net