Σεπτέμβριος - Ὀκτώβριος 2014, Ἔτος 4ο, Φύλλο 22ο

2014-09-04 11:34

·       Ἡ Γέννηση τῆς Παναγίας 

     Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως κ. Ἰερεμία
     1. Κατά πρῶτον, χριστιανοί μου, ἤθελα νά σᾶς πῶ ὅτι ἡ Ἐκκλησία μας δέν γιορτάζει γενέθλια. Οἱ ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας ἑορτάζουν τήν ἡμέρα πού ἔφυγαν ἀπό τόν κόσμο αὐτό, εἴτε μέ μαρτύριο, εἴτε «ἐν εἰρήνῃ», μέ φυσικό δηλαδή θάνατο. Γενέθλια ἡ Ἐκκλησία δέν γιορτάζει, παρά μόνον τά Γενέθλια τοῦ Χριστοῦ στίς 25 Δεκεμβρίου, γιατί ἡ Γέννηση τοῦ Χριστοῦ ἔφερε τήν σωτηρία στόν κόσμο. Καί ἀφοῦ ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει τά Γενέθλια τοῦ Χριστοῦ, ἑορτάζει καί τά Γενέθλια τῆς Παναγίας, ἀκόμη καί τά Γενέθλια τοῦ Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου, γιατί ἡ Γέννηση τῶν δύο αὐτῶν Προσώπων προμηνύει τόν ἐρχομό τοῦ Χριστοῦ. Ἔτσι λοιπόν σήμερα ἑορτάζουμε τά Γενέθλια τῆς Παναγίας μας. 

     Ἀλλά ἀφοῦ, χριστιανοί μου, ἡ Ἐκκλησία μας δέν γιορτάζει γενέθλια, τί εἶναι αὐτό πού γίνεται σε ᾿μᾶς σήμερα μέ τίς γιορτές τῶν γενεθλίων μας; Ἐντάξει! Δέν θά περάσουμε ἀδιάφορα την ἀνάμνηση τῆς ἡμέρας πού γεννηθήκαμε, ἀλλά θά εὐχαριστήσουμε τόν Θεό γιά τά χρόνια πού μᾶς ἄφησε νά ζήσουμε καί θά Τόν παρακαλέσουμε πάλι γιά τά ὑπόλοιπα χρόνια τῆς ζωῆς μας.   

     Αὐτός ὅμως ὁ παρατονισμός τῆς ἡμέρας τῶν γενεθλίων καί τά ξεφαντώματα τῶν νέων μας, ἀλλά καί τῶν μικρῶν μας παιδιῶν ἀκόμη στά γενέθλιά τους, εἶναι δυτικό «φροῦτο». Μᾶς ἦρθε ἀπ᾿ ἔξω. Ἔ, βέβαια! Ἀφοῦ τά ὀνόματα τῶν ἀνθρώπων τῆς Δύσεως δέν εἶναι ὀνόματα ἁγίων, γιά νά γιορτάσουν τήν μνήμη τους, γιορτάζουν τήν ἡμέρα τῶν γενεθλίων τους. Πάντως νά ξέρετε, χριστιανοί μου, ὅτι τά πραγματικά γενέθλια τοῦ χριστιανοῦ εἶναι ἡ μέρα πού βαπτίστηκε. Κι ἄν θέλετε κάθε χρόνο νά ἑορτάζετε τά γενέθλια τῶν παιδιῶν σας, νά τιμᾶτε τήν ἡμέρα πού βαπτίστηκε τό παιδί σας. Καί νά καλεῖτε σ᾿ αὐτή τήν γιορτή τῶν πραγματικῶν γενεθλίων καί τόν Ἱερέα πού βάπτισε τό παιδάκι. Ἔτσι, καί μέ αὐτόν τόν τρόπο, θά συνειδητοποιήσει ὁ μικρός, ἀλλά καί οἱ μεγάλοι ὅτι ἀνήκουμε στήν ἱερή Οἰκογένεια τῆς Ἐκκλησίας.           

     2. Τά Γενέθλια τῆς Παναγίας, χριστιανοί μου, δηλώνουν ὅτι τελειώνει ὁ σκοπός τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Ἡ Παλαιά Διαθήκη μᾶς προφητεύει τόν ἐρχομό τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.

     Ἀλλά γιά τήν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ ἔπρεπε νά βρεθεῖ καί ἡ κατάλληλη γυναίκα, ἡ ὁποία θά γινόταν ἡ Μητέρα Του. Καί ὅλη ἡ Παλαιά Διαθήκη ἐργάζεται στό νά γεννηθεῖ σέ κάποια της γενεά ἡ Ἅγια καί Πανάγια αὐτή Γυναίκα, πού θά γίνει ἡ Μητέρα τοῦ Μεσσία. Ναί! Ὅλο αὐτό τό εὐλογημένο περιβόλι τοῦ Θεοῦ, πού λέγεται Παλαιά Διαθήκη, ἔχει ὡς σκοπό τό νά βγάλει τόν ὡραῖο καρπό, τήν Παναγία! Καί ὅταν γεννήθηκε ἡ Παναγία - καί σήμερα ἑορτάζουμε τά Γενέθλιά Της - τελειώνει λοιπόν, ὅπως σᾶς εἶπα, ἡ Παλαιά Διαθήκη. Γι᾿ αὐτό καί ἕνα σχετικό τροπάριο λέγει στήν Παναγία: «Ἄχραντε, ἡ διά λόγου τόν Λόγον ἀνερμηνεύτως ἐπ᾿ ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν τεκοῦσα...». Ποιές εἶναι αὐτές οἱ «ἔσχατες ἡμέρες»; Ὄχι, βέβαια, ἡ Δεύτερη Παρουσία τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά τό τέλος τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης μέ τήν Γέννηση τῆς Παναγίας.  

     3. Ἡ Παναγία μας γεννήθηκε ἀπό στείρα γυναίκα, τήν Ἄννα. Γιατί αὐτό; Αὐτό ἔγινε γιά νά προειδοποιήσει τό θαῦμα τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ ἀπό παρθένο. Καί σ᾿ αὐτό τον σκοπό ἀπέβλεπαν οἱ στεῖρες γυναῖκες στήν Παλαιά Διαθήκη, πού τεκνοποίησαν θαυμαστῶς.

     «Ἄν σᾶς ρωτοῦν οἱ Ἰουδαῖοι - λέει ὁ Χρυσόστομος - πῶς ἔτεκε ἡ Παρθένος, νά τους ρωτᾶτε καί σεῖς: Πῶς ἔτεκε ἡ στείρα;». Ἀλλά οἱ γονεῖς τῆς Παναγίας, ὁ Ἰωακείμ καί ἡ Ἄννα, ἦταν καί σέ πολύ προχωρημένη ἡλικία. Αὐτό, χριστιανοί μου, δηλώνει ὅτι αὐτοί οἱ γέροντες γονεῖς γιά τήν σύλληψη τῆς Παναγίας δέν ἑνώθηκαν ἀπό ἡδονή, ἀλλά ἀπό παρόρμηση Κυρίου. Γι᾿ αὐτό καί ὁ μεγάλος δογματικός τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, τό σπέρμα τοῦ Ἰωακείμ γιά τήν γέννηση τῆς Παναγίας τό λέει «Πανάμωμο σπέρμα»!!!

     4. Ἡ ἑορτή τῆς Γεννήσεως τῆς Παναγίας, ἀδελφοί μου, εἶναι, ξαναλέγω, μεγάλη ἑορτή. Εἶναι ἡ πρώτη θεομητορική ἑορτή τοῦ Νέου Ἐκκλησιαστικοῦ Ἔτους. Γιατί δέν πρέπει νά λησμονοῦμε ὅτι ὁ μήνας Σεπτέμβριος εἶναι ὁ πρῶτος μήνας τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους.

     Ἡ 1η Ἰανουαρίου θεωρεῖται ὡς πρώτη τοῦ ἔτους γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους τῆς οἰκουμένης. Καί γιά ὀρθοδόξους καί γιά αἱρετικούς. Ἀλλά σάν ὀρθόδοξοι δέν πρέπει νά λησμονοῦμε την 1η Σεπτεμβρίου, μέ τήν ὁποία ἀρχίζουμε τό νέο Ἐκκλησιαστικό Ἔτος. Ἡ ἑορτή λοιπόν τῶν Γενεθλίων τῆς Παναγίας μας, στίς 8 Σεπτεμβρίου, εἶναι ἡ πρώτη θεομητορική ἑορτή τοῦ ἔτους. Καί μή λησμονοῦμε ὅτι τώρα, σέ μία ἑβδομάδα, θά γιορτάσουμε καί τήν ἄλλη μεγάλη ἑορτή, τήν Ὕψωση τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Τήν Παναγία καί τόν Σταυρό λοιπόν γιορτάζουμε αὐτόν τόν μήνα. Αὐτά τά δύο ἔχουμε ἐμεῖς οἱ ὀρθόδοξοι: Παναγία καί Σταυρό, Σταυρό καί Παναγία! Καί τά εἶπα ἔτσι ἀντίστροφα, γιατί στήν Ὀρθόδοξη Θεολογία μας ὅ,τι λέγεται γιά τήν Παναγία λέγεται καί γιά τόν Σταυρό. Καί ὅ,τι λέγεται γιά τόν Σταυρό λέγεται καί γιά τήν Παναγία.

     Χαρεῖτε, ἀδελφοί χριστιανοί! Γεννήθηκε ἡ Παναγία. Ὁ κόσμος τώρα ἔχει Παναγία, πού θά φέρει σ᾿ ὅλους τήν χαρά μέ τήν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ. Γι᾿ αὐτό καί λέγει τό Ἀπολυτίκιο: «Ἡ γέννησή σου, Θεοτόκε, χαράν ἐμήνυσε πάσῃ τῇ οἰκουμένῃ. Ἐκ σοῦ γάρ ἀνέτειλεν ὁ Ἥλιος τῆς δικαιοσύνης, Χριστός ὁ Θεός ἡμῶν...».

·        Τύποι τοῦ Τιμίου Σταυροῦ καὶ προφητεῖες περί αὐτοῦ

     Πάμπολλες εἶναι οἱ προτυπώσεις τοῦ τιμίου σταυροῦ στὶς σελίδες τῆς ἁγίας Γραφῆς... Ἀναφέρουμε μερικοὺς ἀπό τούς τύπους τοῦ σταυροῦ...

     * Τύπος τοῦ σταυροῦ ἦταν ἡ κιβωτὸς τοῦ Νῶε, διότι ἦταν ἀπὸ ξύλο, ὅπως ὁ σταυρός, κι ἔγινε μέσο τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπινου γένους (Γεν. 6-8).

     *Τύπος τοῦ σταυροῦ διέγραψε ἡ διάσωση τοῦ Μωυσῆ ἀπὸ τὴν ἐντολὴ τοῦ παιδοκτόνου τυράννου (Ἐξ 2, 1-10).

     *Τύπος τοῦ σταυροῦ ὑποδήλωσε καὶ ὁ Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ, ὅταν ὕψωσε τὰ χέρια στὸν οὐρανὸ καὶ ζήτησε ἀπὸ τὸν Θεὸ τὴν παράταση τῆς ἡμέρας, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ καθηλώσει τὸν ἥλιο καὶ τὴ σελήνη στὶς θέσεις τους (Ἰη 10, 12-13). Τότε παρατάθηκε τὸ φῶς καὶ ἐξολοθρεύθηκαν οἱ ἐχθροὶ τοῦ Θεοῦ˙ κατὰ τὴ σταύρωση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ σκοτίσθηκε τὸ φῶς, γιὰ νὰ ἐξουδετερωθοῦν οἱ νοητοὶ ἐχθροὶ τοῦ Θεοῦ μὲ τὴν κατάβαση τοῦ Κυρίου στὸν ἅδη.

     *Τύπος τοῦ σταυροῦ ἦταν τὰ δύο ξύλα πού ἀναζητοῦσε ἡ πτωχὴ χήρα ἀπὸ τὰ Σαρεπτὰ τῆς Σιδωνίας, ἡ ὁποία κατὰ τὸν καιρὸ τῆς πείνας φιλοξένησε στὸ σπίτι της τὸν προφήτη Ἠλία (Γ΄ Βας. 17, 12-15).

     *Τύπος τοῦ σταυροῦ ἦταν ὁ Ἠλίας μὲ τὸ πύρινο ἅρμα, ὅταν ἀνέβαινε στὸν οὐρανὸ (Δ' Βας. 2, 11).

     *Καὶ ὁ προφήτης Ἰωνᾶς, ὅταν μέσα στὸ κῆτος ἀνέπεμπε ἱκεσία πρὸς τὸν Θεό, τὸ σταυρὸ προδιέγραψε (Ἰωνᾶ 2). Δὲν λέγει βέβαια ἡ Γραφή, ἂν ὕψωσε τὰ χέρια του, ἀλλά ἔτσι τὸν φαντάζεται ἡ ἐκκλησιαστικὴ παράδοση. Αὐτὸ ψάλλει καὶ ὁ μελωδὸς Κοσμᾶς:

     «Νοτίου θηρὸς ἐν σπλάγχνοις παλάμας Ἱωνᾶς σταυροειδῶς διεκπετάσας τὸ σωτήριον πάθος προδιετύπου σαφῶς».

     *Σταυρὸς σχηματιζόταν καὶ ὅταν, καθὼς λέγει ἡ παράδοση, οἱ δήμιοι πριόνιζαν τὸν προφήτη Ἠσαΐα.

     *Σταυρὸ σχημάτιζαν οἱ φλόγες μὲ τοὺς τρεῖς παῖδες στὴν κάμινο (Δαν. 3).

     Τέτοιους τύπους προσπεράσαμε πολλούς, ὄχι μόνο διότι σὲ μία μελέτη δύσκολα κατορθώνει κανεὶς νὰ τοὺς συμπεριλάβει ὅλους, ἀλλά καὶ διότι ὅσο μελετᾶ, τόσο περισσότερους ἀνακαλύπτει. Ὁ ἀριθμός τους δὲν εἶναι ὁρισμένος, ὅπως δὲν εἶναι ὁρισμένος καὶ ὁ ἀριθμὸς τῶν σημείων πού ἀναφέρονται στὴν ἁγία Γραφή. Διότι, ἂν κανεὶς ἐπιχειρήσει νὰ τὰ μετρήσει ἀρχίζοντας ἀπὸ τὶς θεραπεῖες καὶ τὶς ἀναστάσεις, θὰ φθάσει νὰ μετρήσει καὶ τὰ «τάδε λέγει Κύριος...», καὶ τὰ «ἦσαν προσκαρτεροῦντες τὴ διδαχή... καὶ τῇ κλάσει τοῦ ἄρτου» (Πράξ 2, 42), διότι καὶ κάθε ἀποκάλυψη Θείων λόγων εἶναι σημεῖο καὶ κάθε τέλεση τοῦ μυστηρίου τῆς θείας Εὐχαριστίας εἶναι σημεῖο.

     Στὸν πνευματικό μας περίπατο μέσα στὴν Παλαιὰ Διαθήκη εἴδαμε τὸ σταυρὸ τοῦ Κυρίου νὰ ἐμφανίζεται μυστηριωδῶς καὶ κατὰ ποικίλους τρόπους στοὺς ἄνδρες καὶ στὸ λαό, πού ἐπὶ χιλιάδες χρόνια ἦταν οἱ φορεῖς τῶν ὑποσχέσεων τοῦ Θεοῦ. Τὸν εἴδαμε νὰ ἐμφανίζεται

     *στὸν Ἀδὰμ ὡς «ξύλον τῆς ζωῆς» (Γεν. 2, 9˙ 3, 22-24) καὶ ὡς πρωτευαγγέλιο (3, 15),

     *στὸν Ἀβραὰμ ὡς φυτὸ σαβὲκ (Γεν. 22,13),

     *στὸν Ἰακὼβ ὡς ράβδος (Γεν. 47, 31) καὶ σχῆμα εὐλογίας (48,13-20),

     *στὸν Μωυσῆ στὴν Ἐρυθρὰ θάλασσα καὶ στὴν ἔρημο ὡς ράβδος (Ἐξ. 14, 16), ὡς ξύλο πού γλυκαίνει τὰ νερὰ (Ἐξ 15, 22-27), ὡς ξύλο πού ἀνοίγει πηγὴ νεροῦ στὸ βράχο (Ἐξ. 17, 1-7· Ἀριθμ. 20, 11), ὡς ξύλο ὅπου ὑψώνεται ὁ χάλκινος ὄφις (Ἀριθμ. 21, 8-9), ὡς σχῆμα προσευχῆς (Ἐξ. 17, 8-16),

     *στὸν Ἀαρών ὡς ράβδος πού βλάστησε (Ἀριθμ 17, 16-27),

     *στὸ λαὸ ὡς παράταξη (Ἀριθμ 2-3),

     *στὸν Δαβὶδ ὡς βακτηρία καὶ ράβδος σιδηρᾶ (Ψαλμ. 2, 9- 22, 4· 44, 7· 73, 2˙ 109, 2), ὡς ἄφεση (Ψαλμ. 102, 11-12), ὡς ὑποπόδιο (Ψαλμ. 98, 5˙ 131, 7), ὡς σημεῖο (Ψαλμ. 59, 5-6˙85, 17),

     *στοὺς προφῆτες ὡς «ἀξίνη» (Δ' Βας. 6, 1-7), ὡς θανατηφόρο βότανο (Ἱερ. 11, 19), ὡς γράμμα ταῦ (Τ) (Ἰεζ. 9, 4).

     Πάντοτε ἐμφανιζόταν σὲ περιστάσεις δύσκολες, σὲ καιροὺς θλίψεως ἔκτακτης ἡ συνηθισμένης. Πάντοτε ἔδινε πνοὴ ἐλπίδος, τῆς ὁποίας ἡ δύναμη καὶ τὸ μέγεθος δὲν ἐξηγοῦνται, ἂν ἐκληφθοῦν ὡς προερχόμενα μόνον ἀπὸ τὰ ὁρατὰ γεγονότα.

     Ἡ θλίψη, ὁ κίνδυνος, ἡ ταλαιπωρία μπῆκαν στὴ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου μετὰ τὴ διατάραξη τῶν σχέσεών του μὲ τὸν Θεό. Ὁ τύπος τοῦ σταυροῦ, πού σώζει ἀπὸ τὴ δύσκολη θέση τοὺς ἀφοσιωμένους δούλους τοῦ Θεοῦ, δὲν ἦταν ἁπλῶς μία σωτήρια ἐπέμβασή του, ἀλλά μία ἐπέμβασή του πού ἐκφράζει πνεῦμα συμφιλίωσης. Ἦταν ἐπανάληψη τῆς ὑποσχέσεως τοῦ Θεοῦ, ὅτι ἔρχεται ἡ ἡμέρα τῆς ἀποκαταστάσεως τῶν σχέσεών μας˙ φθάνει ὁ καιρὸς τῆς καταλλαγῆς τοῦ παραστρατημένου ἀνθρώπου μὲ τὸν οὐράνιο Πατέρα. Ἡ καταλλαγὴ ἔμελλε νὰ γίνει μὲ τὸ σταυρό, καὶ τὰ προοίμια τῆς καταλλαγῆς βεβαιώνονταν ἀπό τούς τύπους του. «Ὁ τοῦ Χριστοῦ σταυρός», λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, «προανεκηρύττετο καὶ προετυποῦτο μυστικῶς ἐκ γενεῶν ἀρχαίων, καὶ οὐδεὶς ποτε κατηλλάγη τῷ Θεῷ χωρὶς τῆς τοῦ σταυροῦ δυνάμεως». Ἡ δωρεά, πού δόθηκε ὁριστικὰ μὲ τὸ σταυρό, δινόταν ἐν μέρει ὡς πρόγευση καὶ ὡς ἐγγύηση τῆς μεγάλης ἐπαγγελίας.

     Βέβαια, στὴν Παλαιὰ Διαθήκη δὲν προτυπώνεται, μόνον ὁ σταυρός. Ὅλα τὰ πρόσωπα, τὰ γεγονότα καὶ οἱ καταστάσεις τῆς Καινῆς Διαθήκης ἔχουν στὴν Παλαιὰ Διαθήκη τὸν τύπο τους˙ κυρίως ὅμως ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς καὶ ἔπειτα ἡ ἁγία του Ἐκκλησία, ὁ ζωηφόρος σταυρός, ἡ κυρία Θεοτόκος Μαρία, ὁ Τίμιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος, οἱ ἅγιοι ἀπόστολοι, τὰ ἱερὰ μυστήρια...

     Οἱ τύποι κυριαρχοῦν στὴν Παλαιὰ Διαθήκη. Ὁ σκοπὸς τους προφανής. Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη ὁλόκληρη εἶναι μία προειδοποίηση καὶ ὑπόσχεση ὅτι ἔρχεται, ἔρχεται ὁ Λυτρωτὴς τῆς πεσμένης ἀνθρωπότητος. Ἡ ἀγγελία αὐτὴ δίνεται, ὅπως εἴδαμε, γιὰ πρώτη φορὰ κατὰ τὴ θλιβερὴ ὥρα τῆς πτώσεως τῶν προπατόρων μας. Στὴ συνέχεια ἐπαναλαμβάνεται μέχρι τὴ γέννηση τοῦ Σωτήρα, καὶ δίδεται εἴτε μὲ μυστικοὺς τύπους εἴτε μὲ ἐκτενέστερες προφητεῖες.

     Κατὰ τὰ πανάρχαια χρόνια τῶν γεναρχῶν τῆς ἀνθρωπότητος καὶ τῶν πατριαρχῶν τοῦ Ἰσραὴλ δὶνεται ἡ ἀγγελία τῆς ἐλεύσεως τοῦ Σωτήρα περισσότερο μὲ τύπους καὶ λιγότερο μὲ λόγια. Ὅσο οἱ καιροὶ περνοῦν καὶ πλησιάζει τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου, πληθύνονται οἱ προφητεῖες καὶ ὑποχωροῦν οἱ τύποι. Αὐξάνεται ἡ ἐναγώνια προσμονὴ τοῦ Μεσσία, ὡριμάζει ὁ πόθος τῆς ἀπολυτρώσεως. Κατὰ τὸ μέτρο τῆς προσδοκίας δίνεται ὁ πλοῦτος καὶ ἡ λεπτομέρεια τοῦ μεγάλου ἀγγέλματος. Στὴν προφητικὴ ἐποχὴ οἱ προφητεῖες γίνονται ὁλόκληρα κηρύγματα καὶ περιγραφές, ἐνῶ οἱ τύποι σπανίζουν. Ὁ τύπος, λοιπόν, δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ μία σιωπηρὴ καὶ ἀμυδρὴ προφητεία˙ εἶναι τὸ λυκαυγὲς τῆς προφητείας.

     Ἀπὸ τὴ σκοπιὰ αὐτὴ πρέπει νὰ βλέπουμε καὶ τοὺς τύπους τοῦ σταυροῦ, πού προανήγγειλαν

     *τὸ σχῆμα του,

     *τὸ βαθύτερο νόημά του καὶ

     *τὸ εἶδος τῆς περιστάσεως, κατὰ τὴν ὁποία ἐπρόκειτο νὰ ἐμφανισθεῖ.

     Ὁ ἐσταυρωμένος καὶ ἀναστημένος Κύριός μας νὰ δώσει, ὥστε ὁ σταυρὸς νὰ εἶναι γιὰ μᾶς τὸ κύριο γνώρισμα τῆς ζωῆς μέχρι τὴν ὥρα τοῦ θανάτου μας.

 Στ. Ν. Σάκκου, ἀπό τό βιβλίο: Ὁ Σταυρός στήν Παλαιά Διαθήκη.

·        Πατερικὴ Σοφία

 Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος γιά τόν Τίμιο Σταυρό

     Ὁ Σταυρός εἶναι τό θέλημα τοῦ Πατρός, ἡ δόξα τοῦ Μονογενοῦς, ἡ ἀγαλλίαση τοῦ Πνεύματος, ὁ κόσμος τῶν ἀγγέλων, ἡ ἀσφάλεια τῆς Ἐκκλησίας, τό καύχημα τοῦ Παύλου (Ἅπαντα, 2: 472).

     Σήμερα σταυρώνεται ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός καί ἐμεῖς γιορτάζουμε γιά νά μάθεις, ὅτι ὁ Σταυρός εἶναι γιορτή καί πανήγυρη πνευματική. Πρίν, ὁ Σταυρός ἦταν συνώνυμός της καταδίκης, ἀλλά τώρα ἔγινε ἀντικείμενο πολύτιμο (Ἅπαντα, 2: 476).

     Καί τί δέν μᾶς ἔδωσε ὁ Σταυρός! Τό λόγο γιά τήν ἀθανασία τῆς ψυχῆς, γιά τήν ἀνάσταση τῶν σωμάτων, γιά τόν ἀπεγκλωβισμό ἀπό τό παρόν καί τήν ἐλπίδα γιά τό μέλλον ... Ἀγγέλους ἔκανε τούς ἀνθρώπους! (Ἅπαντα, 10:32).

     Ἄς ἀναζητήσουμε οἱ πιστοί καταφύγιο κάτω ἀπό τίς πτέρυγες τοῦ Τιμίου καί Ζωοποιοῦ Σταυροῦ. Γιατί ὁ σταυρός ἐκτείνεται καί στά τέσσερα ἄκρα, πού σημαίνει, ὅτι ὁ σταυρωθεῖς Θεός ὑπάρχει γιά ὅλες τίς χῶρες καί ἀγκαλιάζει τά πέρατα τοῦ κόσμου (Ἅπαντα, 2:472).

     Ὁ Ἀδάμ μέ τή βρώση τοῦ ξύλου κατέπεσε, μά ὁ νέος Ἀδάμ μέ τό ξύλο τοῦ Σταυροῦ μᾶς ἐξύψωσε (Ἅπαντα,
11: 904).

Δρ Ἑλένη Ρωσσίδου-Κουτσοῦ, Φιλόλογος-Βυζαντινολόγος

·       Διδάγματα ἀπὸ τὸ Γεροντικὸ

     Ἕνας ἅγιος ἄνθρωπος, ὅταν εἶδε κάποιον νά ἁμαρτάνει, δάκρυσε καί εἶπε: «Αὐτός σήμερα καί ἐγώ σίγουρα αὔριο». Ἀκόμη κι ἄν πραγματικά ἁμαρτήσει κάποιος μπροστά σου, μήν τόν κρίνεις, ἀλλά νά θεωρεῖς τόν ἑαυτό σου πιό ἁμαρτωλό ἀπ'αὐτόν, ἔστω κι ἄν εἶναι κοσμικός.

·       Ἀπὸ τὴν ὑμνολογία τῆς περιόδου

Τό Γενέσιον τῆς Θεοτόκου 

     Τοῦ Μητροπολίτου Σπάρτης καί Μονεμβασίας, κ. Εὐστάθιου 

     Ἕνας βαθυστόχαστος ὕμνος τῆς ἑορτῆς τῆς Γεννήσεως τῆς Θεοτόκου καί μάλιστα τό Ἀπολυτίκιο αὐτῆς, πού ψάλλουμε γιά πολλές ἡμέρες καί μετά τήν ἑορτή, διαλαλεί  στά πέρατα τῆς ὀρθοδοξίας ὅτι ἡ Γέννηση τῆς Θεοτόκου ἔδωσε χαρά σ' ὅλη τήν οἰκουμένη.

     «Ἡ Γέννησίς σου, Θεοτόκε, χαρά ἐμήνυσεν πάση τή οἰκουμένη». Ἔδωσε χαρά πρῶτα στούς γονεῖς της, τόν δίκαιο Ἰωακείμ καί τήν ἁγία Ἄννα. Πολλές ἡμέρες, ἀκόμη καί νύχτες πέρασαν προσευχόμενοι.

     Παρακαλοῦσαν τόν Θεό νά τούς δώσει τή χαρά νά κρατήσουν στά χέρια τούς τήν ἄνοιξη τῆς ζωῆς. Τό παιδί εἶναι μία ἰδιαίτερη εὐλογία τοῦ Θεοῦ. Νιώθουν οἱ γονεῖς τήν ἐμπιστοσύνη τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ τούς ἐμπιστεύεται μία ψυχή πού ἔχει αἰώνιο προορισμό.  
     Τήν ἐποχή μάλιστα ἐκείνη ἡ ἀτεκνία ἦταν ὄνειδος, ἐντροπή, γιατί διέψευδε κάθε ἐλπίδα περί τῆς γεννήσεως τοῦ ἀπεσταλμένου τοῦ Θεοῦ.

     Ἡ προσευχή τῶν ἁγίων Θεοπατόρων συνοδευόταν καί μέ κραυγή. Γιά νά μήν εἶναι ἐνοχλητικοί στούς γείτονες, ἀποφάσισαν ν' ἀπομακρυνθοῦν, οὕτως ὥστε στό βουνό εὐρισκόμενος ὁ Ἰωακείμ, νά κραυγάζει, γιά νά ἀκουστεῖ ἀπό τόν Θεό.

     «Κύριε ἐκέκραξα πρός Σέ, εἰσάκουσον Κύριε» θά ἔλεγε, ὅπως ἐνωρίτερα προσευχόταν ὁ Δαβίδ.

     Καί ἡ θερμή, ἡ καρδιακή, ἡ γεμάτη πιστή καί ἐλπίδα προσευχή τοῦ ἔφερε τό εὐλογημένο ἀποτέλεσμα. Ἄλλωστε εἶναι ἐπιβεβαιωμένο διαχρονικά καί αὐτή πλέον εἶναι ἡ ἐμπειρία τῆς ἐκκλησίας μας, ὅτι ὁ Θεός ποτέ δέν περιφρονεῖ καί δέν παραβλέπει τίς προσευχές τῶν ἀνθρώπων μόνο πού ἡ ἀπάντηση εἶναι ἄλλοτε ἄμεση καί ἄλλοτε κατά τή γνώμη μᾶς καθυστερημένη, ἄλλοτε ἔρχεται ὅπως τή θέλουμε καί ἄλλοτε ὅπως τήν ἐπιθυμεῖ μόνο ὁ Θεός. Καί ἐμεῖς πρέπει νά μάθουμε νά περιμένουμε μέ ὑπομονή καί νά δεχόμαστε τήν ἀπάντηση ὅπως τή θέλει ὁ Θεός.

     Ἕνας προχωρημένος στήν πνευματική ζωή ἅγιος ἔλεγε «Κύριε ὅπως θέλεις, ὅταν θέλεις, ὅσο θέλεις καί ἐάν θέλεις» καί θαυμάζει κανείς τήν πλήρη ἐμπιστοσύνη του στόν Θεό.

     Ἡ Γέννηση τῆς Θεοτόκου εἶναι χαρά γιά τόν οὐρανό. Ὅλος ὁ οὐράνιος κόσμος, οἱ ἄγγελοι, οἱ ἀρχάγγελοι τά λειτουργικά πνεύματα πού εἶναι στή διακονία τοῦ Θεοῦ ἀγαποῦν τούς ἀνθρώπους καί παρακολουθοῦν μέ ἀγωνία τήν πορεία τους στή γῆ. Ἔβλεπαν ὅτι ἡ κάθε ἡμέρα πού ἐρχόταν ἦταν χειρότερη ἀπό αὐτή πού πέρασε. Ἔβλεπαν τούς ἀνθρώπους ν' ἀπομακρύνονται ἀπό τό Θεό ὅλο καί περισσότερο. Νά λατρεύει ὁ ἄνθρωπος τήν κτίση παρά τόν Κτίσαντα. Νά γίνεται ὁ ἕνας γιά τόν ἄλλο ἄνθρωπο λύκος καί πρό πάντων νά μήν μπορεῖ ν' ἀντισταθεῖ στίς ἀδυναμίες του, γιατί δέν ὑπῆρχε Ἐκεῖνος πού θά τόν βοηθοῦσε. Καί ἔβλεπαν τό σχέδιο τῆς δημιουργίας τοῦ κόσμου νά ματαιώνεται.

     Αὐτή τήν ἀγωνία τήν ἔζησαν οἱ ἄγγελοι γιά πολλά χρόνια, γιά πολλούς αἰῶνες. Ὅταν γεννήθηκε ἡ Θεοτόκος,  ἐνίωσαν ἀνείπωτη χαρά, γιατί πλησίαζε πλέον καί ἡ Γέννηση τοῦ Λυτρωτῆ τοῦ κόσμου καί ἡ ἀπαλλαγή τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τή δυστυχία καί τήν αἰώνια καταδίκη.

     Ἡ Γέννηση τῆς Θεοτόκου γεμίζει χαρά καί ὅλο τόν κόσμο. Ὅλος ὁ κόσμος ζεῖ μέσα στήν κατάρα καί δοκιμάζει τή φοβερή συνέπεια τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος. Όλος ὁ κόσμος πού δοκιμαζόταν ἀπό τήν ἀρρώστια, ἀπό τόν πόνο, ἀπό τόν φόβο καί ἀπό τόν θάνατο, πού ἦταν στυφοί καρποί τῆς παρακοῆς, ζητοῦσε λύτρωση καί περίμενε τόν Λυτρωτή.

     Αὐτοί πού ζοῦσαν στήν Ἀνατολή τόν περίμεναν ἀπό τή Δύση καί αὐτοί πού ζοῦσαν στή Δύση τόν περίμεναν ἀπό τήν Ἀνατολή καί τά βλέμματα ὅλων διασταυρώνονταν στήν Παλαιστίνη κατά θαυμαστό τρόπο.

     Σ' ὅλες τίς χῶρες καί σ' ὅλους τους λαούς ἔχουμε λαχτάρα γιά τήν ἀναμενόμενη Γέννηση τοῦ ἀπεσταλμένου τοῦ Θεοῦ. Ἔχουμε συγκινητική νοσταλγία τοῦ ἐρχομοῦ τοῦ Μεσσία.

     Ἡ Γέννηση τῆς Θεοτόκου ἔφερε χαρά σ' ὅλο τόν κόσμο, γιατί ὅπως ὁ αὐγερινός προμηνύει τόν ἐρχομό τοῦ ἡλίου ἔτσι καί ἡ Γέννησή της προεμήνυσε τήν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ, πού ἦταν ὁ Ἥλιος τῆς Δικαιοσύνης.

     Τό μεγάλο καί πολυσήμαντο γεγονός τῆς Γεννήσεως τῆς Παναγίας  μᾶς ἔφερε χαρά καί στόν Ἅδη, στόν κάτω κόσμο, ὅπως χαρακτηριστικά λέγει ὁ λαός μας.

     Γιατί καί ἐκεῖ περίμεναν τόν λυτρωτή. Περίμεναν νά ἀκούσουν κήρυγμα μετανοίας. Περίμεναν καί ἐκεῖ τόν «Ἄγγελο τοῦ Θεοῦ», δηλαδή τόν τίμιο Πρόδρομο, γιά νά τούς προετοιμάσει, ἀφοῦ ὁ Λυτρωτής θά ἔφθανε καί ἐκεῖ γιά τρεῖς ἡμέρες καί τρεῖς νύχτες, ὥστε κανείς νά μήν ἀδικηθεῖ.

     Καί ὅπως ἕνα σπουδαῖο γεγονός σήμαινε τήν ἀποφυλάκιση καί ἀπελευθερώση καταδικασμένων ἀνθρώπων ἔτσι καί ἡ γέννηση τῆς Παναγίας σήμανε τή βέβαιη ἐλπίδα τῆς ἀπελευθερώσεως τῶν ἀνθρώπων ἀπό τά δεσμά τῆς ἁμαρτίας καί τήν αἰώνια καταδίκη.

     Αὐτό τό πολυσήμαντο γεγονός ὀφείλουμε μέ χαρά νά γιορτάζουμε μέ πνεῦμα μαθητείας νά τό μελετᾶμε, γιά νά ἔχουμε ὠφέλεια πνευματική. 

     Ἡ γέννησίς σου Θεοτόκε, χαράν ἐμήνυσε πάση τή οἰκουμένη, ἔκ σού γάρ ἀνέτειλεν ὁ Ἥλιος τῆς δικαιοσύνης, Χριστός ὁ Θεός ἠμῶν, καί λύσας τήν κατάραν, ἔδωκε τήν εὐλογίαν, καί καταργήσας τόν θάνατον, ἐδωρήσατο ἠμίν ζωήν τήν αἰώνιον.

·      Ἕνας ἄγνωστος Ἅγιος

Ἡ Ἁγία Ραΐς ἡ παρθένος

     Καταγόταν ἀπὸ τὴν πόλη Βάταν (ἢ Τάμαν) τῆς Αἰγύπτου καὶ ἦταν θυγατέρα κάποιου Πέτρου. Ἀπὸ 12χρονών ἔγινε μοναχή.

     Ὅταν κάποτε πῆγε στὴν πηγή, μαζὶ μὲ ἄλλες παρθένες, γιὰ νὰ φέρει νερό, εἶδε πλῆθος χριστιανῶν τοὺς ὁποίους εἶχε δεμένους ὁ ἡγεμόνας Λουκιανός. Τότε καὶ αὐτὴ πῆγε καὶ ἔσμιξε μὲ τὸ πλῆθος αὐτό.
     Ὁ δὲ δεσμοφύλακας, τὴ συμβούλεψε νὰ ἀπομακρυνθεῖ γιὰ νὰ μὴ χάσει τὴ ζωὴ της μαζὶ μὲ τοὺς ὑπόλοιπους. Ἡ δὲ Ἁγία Ραΐς ὄχι μόνο δὲν ἔφυγε, ἀλλὰ μὲ εὐτολμία παρουσιάστηκε μπροστὰ στὸν ἡγεμόνα, περιγέλασε τοὺς θεούς του καὶ τὸν ἔφτυσε κατάμουτρα, ἐπειδὴ καὶ αὐτὸς εἰρωνεύτηκε τὸν Χριστό.   
     Ἀμέσως τότε τὴ βασάνισαν φρικτὰ καὶ στὸ τέλος τὴν ἀποκεφάλισαν, παίρνοντας ἔτσι τὸ ἀμάραντο στεφάνι τοῦ μαρτυρίου. Ἡ μνήμη της τιμᾶται στίς 23 Σεπτεμβρίου.