Πῶς ὁ κατ’ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ ἄνθρωπος γίνεται καθ’ ὁμοίωσιν ἐν Ἁγίω Πνεύματι
Ἁγίου Εἰρηναίου τῆς Λυών (2ος - ἀρχές 3ου αἰῶνος).
Τώρα ὁ Θεός θά δοξασθεῖ ἐν τῷ ἔργω Του, τό ὁποῖο προσάρμοσε ὥστε νά συμμορφώνεται πρός, καί ἔχοντας ὡς πρότυπό του, τόν ἴδιον τόν Υἱόν Του. Καθ' ὅτι διά τῶν χειρῶν τοῦ Πατρός, ἤτοι διά τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ὁ ἄνθρωπος -καί ὄχι (ἁπλῶς) ἕνα μέρος τοῦ ἀνθρώπου, φτιάχτηκε καθ' ὁμοίωσιν τοῦ Θεοῦ.
Τώρα, ἡ ψυχή καί τό πνεῦμα εἶναι βεβαίως μέρος τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά ὄχι βεβαίως ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος, διότι ὁ τέλειος ἄνθρωπος ἀποτελεῖται ἀπό τήν σύμμιξη τῆς ψυχῆς πού λαμβάνει τό Πνεῦμα τοῦ Πατρός, καί τήν προσμίξη ἐκείνης τῆς σαρκικῆς φύσεως πού ἐπλάσθη κατ' εἰκόνα τοῦ Θεοῦ.
Γιά τόν λόγο αὐτό δηλώνει ὁ Ἀπόστολος «Σοφίαν δέ λαλοῦμεν ἐν τοῖς τελείοις», ὁρίζοντας ὡς «τέλειους» ἐκείνους πού ἔχουν λάβει τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, καί πού, μέσω τοῦ Πνεύματος τοῦ Θεοῦ λαλοῦν σέ ὅλες τίς γλῶσσες, καθώς ὁ ἴδιος ἐπίσης λαλοῦσε.
Κατά παρόμοιο τρόπο ἐπίσης ἀκοῦμε πολλούς ἀδελφούς μέσα στήν Ἐκκλησία, οἱ ὁποῖοι ἔχουν προφητικά χαρίσματα, καί οἱ ὁποῖοι μέσω τοῦ Πνεύματος λαλοῦν ὅλων τῶν εἰδῶν τίς γλῶσσες, καί φέρνουν στό φῶς γιά τήν γενική ὠφέλεια τά κρυπτά πράγματα τῶν ἀνθρώπων, καί δηλώνουν τά μυστήρια τοῦ Θεοῦ, καί τούς ὁποίους ἐπίσης ὀνομάζει ὁ Ἀπόστολος «πνευματικούς», ὄντες πνευματικοί ἐπειδή μετέχουν τοῦ Πνεύματος, καί ὄχι ἐπειδή τούς ἔχουν ἀφαιρέσει καί ἀπομακρύνει τήν σάρκα καί ἔχουν γίνει καθαρά πνευματικοί. Διότι ἄν κανείς ἀφαιρέσει τήν οὐσία τῆς σάρκας, ἤτοι τοῦ ἐργόχειρου (τοῦ Θεοῦ), καί κατανοεῖ ὅ,τι εἶναι καθαρά πνευματικό, ἐκεῖνος τότε δέν θά εἶναι ἕνας πνευματικός ἄνθρωπος, ἀλλά τό πνεῦμα ἑνός ἀνθρώπου, ἤ τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ.
Ὅταν ὅμως τό πνεῦμα ἐδῶ ἀναμεμιγμένο μέ τήν ψυχή εἶναι ἑνωμένο μέ τό ἐργόχειρο τοῦ Θεοῦ, τότε ὁ ἄνθρωπος καθίσταται πνευματικός καί τέλειος ἐξ αἰτίας τῆς διάχυσης τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καί εἶναι αὐτός πού φτιάχθηκε κατ' εἰκόνα καί καθ' ὁμοίωσιν τοῦ Θεοῦ. Ἄν ὅμως τό Πνεῦμα λείπει ἀπό τήν ψυχή, τότε ἐκεῖνος πού εἶναι ἔτσι, εἶναι πραγματικά μέ φύση ζώου, καί, ἔχοντας μείνει σαρκικός, θά εἶναι ἕνα ἀτελές ὄν, κατέχοντας μέν πράγματι τό κατ' εἰκόνα (τοῦ Θεοῦ) κατά τόν σχηματισμό του, ἀλλά μή ἔχοντας λάβει τό καθ' ὁμοίωσιν διά τοῦ Πνεύματος, κατ' αὐτόν τόν τρόπο τό ὄν αὐτό θά εἶναι ἀτελές.
Ἔτσι ἐπίσης, ἄν κάποιος ἀφαιρέσει τό κατ' εἰκόνα καί βάλει στήν ἄκρη τό ἐργόχειρο, δέν μπορεῖ νά τό ἐκλάβει αὐτό ὡς ἄνθρωπο, ἀλλά σάν νά εἶναι κάποιο μέρος ἀνθρώπου ἤ ὅπως προανέφερα, σάν κάτι ἄλλο ἀπό ἄνθρωπο. Διότι ἡ σάρκα ἐκείνη πού ἔχει πλασθεῖ δέν εἶναι ἀφ' ἑαυτοῦ τῆς τέλειος ἄνθρωπος ἀλλά τό σῶμα ἑνός ἀνθρώπου καί μέρος ἑνός ἀνθρώπου. Οὔτε ἡ ψυχή μόνη της, θεωρούμενη χωριστά ἀπό μόνη της, εἶναι ἄνθρωπος, ἀλλά εἶναι ἡ ψυχή ἑνός ἀνθρώπου καί μέρος ἑνός ἀνθρώπου. Οὔτε τό πνεῦμα εἶναι ἄνθρωπος, καθ' ὅτι ὀνομάζεται πνεῦμα, καί ὄχι ἄνθρωπος. Ἀλλά ἡ σύμμιξη ὅλων αὐτῶν ἀποτελεῖ τόν τέλειο ἄνθρωπο. Καί γιά τόν λόγο αὐτό ὁ Ἀπόστολος, ἐξηγώντας τόν ἑαυτό του, τό διευκρινίζει πώς ὁ σωσμένος ἄνθρωπος εἶναι ὁ τέλειος ἄνθρωπος καθώς καί πνευματικός ἄνθρωπος, λέγοντας οὕτως στήν πρώτη Ἐπιστολή πρός Θεσσαλονικεῖς: «Αὐτός δέ ὁ Θεός τῆς εἰρήνης ἁγιᾶσαι ὑμᾶς ὁλοτελεῖς, καί ὁλόκληρον ὑμῶν τό πνεῦμα καί ἡ ψυχή καί τό σῶμα ἀμέμπτως ἐν τή παρουσία τοῦ Κυρίου ἠμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τηρηθείη» (Ἀ΄ Θέσσ. 5/ε: 23).
Τώρα ποιός ἦταν ὁ σκοπός του, νά εὔχεται ἔτσι ὥστε αὐτά τά τρία - ἤτοι, ψυχή, πνεῦμα, σῶμα - νά διατηρηθοῦν ὡς τήν ἔλευση τοῦ Κυρίου, ἐάν δέν γνώριζε γιά τήν (μέλλουσα) ἐπανασυγκρότηση καί ἕνωση τῶν τριῶν, καί (πώς καί αὐτά θά εἶναι κληρονόμοι) τῆς μίας καί ἴδιας σωτηρίας;
Γιά τόν λόγο αὐτό ἐπίσης δηλώνει πώς εἶναι «τέλειοι» ὅσοι παρουσιάσουν στόν Κύριο τά τρία (συστατικά μέρη) ἀπρόσβλητα.
Ἐκεῖνοι λοιπόν εἶναι οἱ τέλειοι, πού παραμένει μέσα τούς τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, καί πού ἔχουν διατηρήσει τίς ψυχές τους καί τά σώματα ἄμεμπτα, κρατώντας σταθερά τήν πίστη στόν Θεό, ἤτοι τήν πίστη πού (ἀπευθύνεται πρός) τόν Θεό, καί πού διατηροῦν δίκαιες συμπεριφορές σέ σχέση μέ τόν πλησίον τους.
Ἀπό https://www.oodegr.com/oode/pateres1/eirhnaios/kata_airesewn_5_6.htm