Πῶς πρέπει νά παίρνουμε τό ἀντίδωρο καί τί πρέπει νά ξέρουμε γιά αὐτό;
Ὁ Ἱερός Καβάσιλας μᾶς λέει: «Ὁ ἄρτος πού διανέμεται ὡς ἀντίδωρο, ἔχει ἀπό πρίν ἁγιασθεῖ, ἐπειδή προσφέρθηκε στόν Θεό. Ὅλοι οἱ ἐκκλησιαζόμενοι χριστιανοί τόν δέχονται μέ εὐλάβεια μέσα στήν δεξιά κυρτή τους παλάμη καί ἀσπάζονται τό δεξί χέρι τοῦ Ἱερέως πού πρίν ἀπό λίγο ἀκούμπησε καί κομματίασε τό πανάγιο Σῶμα τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ. Ἐπειδή ἁγιάσθηκε ὁλόκληρο, γιαυτό πιστεύεται ἀπό τήν Ἐκκλησία μας ὅτι τό χέρι τοῦ λειτουργοῦ μεταδίδει αὐτόν τόν ἁγιασμό σέ ὅσους τό ἀγγίζουν καί τό ἀσπάζονται».
Βασικά πράγματα πού πρέπει νά γνωρίζουμε γιά τό ἀντίδωρο:
- Πρέπει νά μοιράζεται μέσα σέ ἡσυχία καί τάξη
- Τό παίρνουμε ἀπό τό χέρι τοῦ Ἱερέα καί ὄχι ἀπό τό παγκάρι
- Τοποθετοῦμε τό δεξί μας χέρι πάνω στό ἀριστερό καί μέ ἀνοιχτή τήν παλάμη
- Οἱ ἱεροψάλτες ψάλλουν ὕμνους κατά τήν διάρκεια τῆς διανομῆς
- Πρέπει νά εἴμαστε νηστικοί γιά νά τό φᾶμε.
- Τό καταναλώνουμε ὅλο καί δέν τό πετᾶμε πουθενά.
- Μήν ξεχνᾶμε ὅτι δίνεται ἀντί-δώρου δηλαδή ἀντί γιά τό μεγάλο δῶρο πού εἶναι ἡ Θεία Κοινωνία, ἀλλά καί ὡς ἐπιπλέον δῶρο γιά αὐτούς πού κοινώνησαν.
Ἐδῶ πρέπει νά διευκρινιστεῖ ὅτι οὐδεμία σύγκριση πρέπει νά γίνεται μεταξύ του ἀντιδώρου καί τῆς Θ. Κοινωνίας ἤ νά θεωρηθεῖ τό ἀντίδωρο ὡς "ἰσάξιο" τῆς Θ.Κοινωνίας.
Πιό ἀναλυτικά (του π. Θεολόγου) :
α. Τό ἀντίδωρο βγαίνει ἀπό τά πρόσφορα, πού προσεκόμισαν καί προσέφεραν οἱ πιστοί, προκειμένου νά τελεσθεῖ ἡ Θ.Λειτουργία. (γι'αὐτό καί ἡ ὀνομασία "προσφορο", ἀπό τό ρῆμα προσφέρω). Τό πρόσφορο ζυμώνεται μέ προσευχές καί θυμιάματα καί σφραγίζεται μέ τά σύμβολα τοῦ Χριστοῦ μᾶς ΙC XC ΝΙΚΑ. Γι'αὐτό ἤδη ἀπό τήν παρασκευή τοῦ ἐνέχει εὐλογία, δέν εἶναι κοινός ἄρτος. Μέ τό πού προσφέρεται στό Ἅγιο Βῆμα, ἀποκτᾶ ἀκόμη μεγαλύτερο ἁγιασμό.
Τελικά, ἀμέσως μετά τόν Καθαγιασμό τῶν Τιμίων Δώρων, ὅπου τό τμῆμα τοῦ προσφόρου, πού προσκομίσθηκε στό Ἅγιο Δισκάριο καί τήν Ἁγία Τράπεζα, ἔγινε Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ, παίρνει ὁ Λειτουργός τά κάνιστρα μέ τό Ἀντίδωρο ἕνα-ἕνα καί τά ὑψώνει ἐμπρός ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα λέγοντας "Μέγα τό Ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος".
Αὐτό εἶναι μιά προσομοίωση τῆς πράξεως πού προηγήθηκε στό "τά σά ἐκ τῶν σων", ὅπου ὁ Λειτουργός ὕψωσε καί σχημάτισε στόν αἰθέρα τό σχῆμα τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, δοξολογώντας εὐγνωμονικά τόν Πλαστουργό μας. Ἔτσι τό Ἀντίδωρο ἀποκτᾶ καί μιά ἀκόμη εὐλογία. Ἐπίσης ὠρισμένοι Ἱερεῖς λέγουν καί μιά ἄλλη σύντομη εὐχή (ὄχι ἀπαραίτητη - ἡ εὐλογία κατέρχεται μέ τή Δοξολόγηση τοῦ ἐν Τριάδι Προσκυνητού καί Λατρευτοῦ Θεοῦ μας): "εὐλόγησον, Κύριε, τούς ἄρτους τούτους καί τούς ἐξ αὐτῶν μεταλαμβάνοντας ἁγίασον".
Ὁμοίως, ἄλλοι Λειτουργοί προσθέτουν ἕναν Θεομητορικό Ὕμνο: "ἡ τό Χαῖρε δί'Ἀγγέλου δεξαμένη καί τεκοῦσα τόν Κτίστην τόν ἴδιον, Παρθένε σῶζε τους σέ μεγαλύνοντας". Καί κάπου συνάντησα ἕναν εὐσεβέστατο Ἐφημέριο (σέ χωριό τῶν Καλαβρύτων) πού λειτουργεῖ καθημερινῶς! νά λέει "ἡ τό Χαῖρε δί'Ἀγγέλου δεξαμένη καί τεκοῦσα τόν Κτίστην τόν ἴδιον, Παρθένε Ὑπερένδοξε, Ἀπειρόγαμε, Ὑπερευλογημένη, σῶζε τους σέ μεγαλύνοντας".
Τοῦτο, πραγματικά, ἔχει τή θέση του, διότι τό Ἀντίδωρο συμβολίζει τό σῶμα τῆς Ἀειπαρθένου. Εἶναι τμῆμα τοῦ προσφόρου, ἀπ'ὅπου προῆλθε ὁ Ἀμνός τοῦ Θεοῦ. Καί ἄκουσα κάποτε ἕνα παιδάκι πού κοινώνησε νά προσέρχεται στό Ἀντίδωρο καί νά λέει, "μαμά, νά πάρουμε τώρα καί τήν Παναγία μας".
β. Καλό εἶναι τό Ἀντίδωρο νά ὑπάρχει σέ ἕνα κάνιστρο κοντά σέ ὅσους κοινωνοῦν, ὥστε ἀμέσως μετά τή Θ.Μετάληψη νά λαμβάνουν ἕνα κομμάτι καί νά σπογγίζουν τά χείλη καί τό στόμα τους.
γ. Μερικοί ἀποζητοῦν τό λεγόμενο "Ὕψωμα". Αὐτό εἶναι Ἀντίδωρο, ἀλλά τέτοιο κομμάτι πού νά διατηρεῖ τή σφραγίδα τοῦ Κυρίου (IΣ XΣ ΝΙ ΚΑ) πάνω του. Καί τό θεωροῦμε πιό τιμητικό.
Τό προσφέρει ὁ Ἱερεύς σέ ὅσους ἤδη εἶχαν προσκομίσει πρόσφορο γιά τήν τέλεση τῆς Θ.Λειτουργίας, ἤ σέ ὅσους τιμῶνται (πχ Δήμαρχος τοῦ τόπου) ἤ σέ συγγενεῖς ἀνθρώπου, τοῦ ὁποίου τελοῦμε Μνημόσυνο, πρός παρηγορίαν τούς μεγαλυτέρα. Τοῦτο ὅμως δέν πρέπει νά καταλήγει νά γίνεται ἀφορμή ξεσυνέργιας ἤ παρεξηγήσεων. Ἴδια εἶναι ἡ εὐλογία πού παίρνουμε. Ἀκόμη καί μέ τά ψίχουλα πού ἀπέμειναν στό κάνιστρο!! Κι'ὅσο πιό εὐλαβική καί κατανυκτική καί ἀνώτερη καί εὔτακτη εἶναι ἡ ψυχή μας, τόσο πιό πολύ ὠφελούμεθα..
δ. Παίρνοντας τό ἀντίδωρο ἀπό τό χέρι τοῦ Ἱερέα, συγχρόνως καί ἐπικοινωνοῦμε μαζί του. Τόν προσεγγίζουμε. Ἔκεινος λουσμένος στήν ἱερότητα καί τή θεΪκή Χάρη (καί στόν ἱδρώτα συχνά, ἕναν ξεχωριστό ἱδρώτα κατανύξεως) κι'οἱ ἐκκλησιαζόμενοι, πού μέχρι τώρα ἦταν ἀπέναντι, κάπως ἀπόμακροι, νά ἔρχονται καί νά τόν ἐγγίζουν, σά νά ἐγγίζουν τόν ἴδιο τό Χριστό μας.
Ἐκείνη τή στιγμή καί ὁ Ἱερέας θά δείξει μιά διακριτική οἰκειότητα πρός κάθε ψυχή τῆς Ἐνορίας του, θά τούς χαιρετήσει μέ τό ὄνομά τους, θά τούς εὐχηθεῖ, θά στείλει χαιρετίσματα σέ κάποιον κατάκοιτό της οἰκογενείας κόκ. Λιτά ὅμως. Καί χωρίς διαχύσεις ἤ πληθωρικά χαμόγελα ἤ ἄσχετα θέματα καί καθυστερήσεις. Μέσα στό κλίμα τῆς Λειτουργίας!.
ε. Ἀρκετές φορές ἀπό τά πρόσφορα πού ἔφεραν οἱ πιστοί περίσσεψαν πολλά. Εἶναι εὐλογία αὐτό. Δείχνει πόσο οἱ πιστοί συμμετέχουν στό μεγάλο γεγονός τῆς Θ.Λειτουργίας. Οἱ Ἱερεῖς κρατοῦν ὠρισμένα, γιά νά λειτουργήσουν ἐνδιαμέσως τῆς ἑβδομάδος, καί τά ὑπόλοιπα εἶναι ἐπιτρεπτό νά τά διοχετεύσουν σέ σπίτια εὐσεβῶν χριστιανῶν. Σκεφθεῖτε μάλιστα ὅταν ὑπάρχει πανηγύρι, πόσα περισσεύουν!..
Δέν εἶναι ἄτοπο νά τά παραλάβουν οἱ πιστοί, ἀλλά πρέπει νά παρατεθοῦν στό τραπέζι, ὅπου καθόμαστε κανονικά΄καί κάνουμε προσευχή, τραπέζι οἰκογενείας, ὅπου ὅλα εἶναι εὐλογημένα καί ἱερά, καί ἔτσι τό πρόσφορο, πού τό λαμβάνουμε ὡς ψωμί, προσθέτει στήν ἱερότητα τοῦ τραπεζιοῦ μας.
Ὑπάρχει καί ἡ περίπτωση νά τό φρυγανίσουμε λίγο, ὥστε νά διατηρηθεῖ καί νά τό λαμβάνουμε μέ τό τσάϊ μας. Ὁμοίως καί εὐλογημένο τμῆμα Ἀντιδώρου μποροῦμε νά φρυγανίζουμε (γιά νά διατηρηθεῖ πολλές μέρες), ὥστε νά λαμβάνουμε τό πρωϊ κατά τήν προσευχή μας..
Ἀπό το https://romfea.gr/foni-ierarxon/19604-2013-10-10-19-34-38