Μάρτιος - Ἀπρίλιος 2014, Ἔτος 4ο, Φύλλο 19ο.
«Φῶς Χριστοῦ»
ΔΙΜΗΝΙΑΙΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ
Ι . Ν. ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΤΟΥ ΕΝ ΒΟΥΝΕΝΟΙΣ
ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΒΟΝΙΤΣΗΣ,
Τ.Κ. 30002, ΒΟΝΙΤΣΑ
Μάρτιος - Ἀπρίλιος 2014, Ἔτος 4ο, Φύλλο 19ο.
· Ἡ ἐορτή τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου
«Σήμερον τῆς σωτηρίας ἠμῶν τό κεφάλαιον»
Προοίμιον: Οἱ ἄνθρωποι ἀνταλλάσσουν ἐπισκέψεις μεταξύ τους. Ὁ ἕνας ἐπισκέπτεται τόν ἄλλον. Ἡ ἐπίσκεψη εἶναι συνάντηση προσώπων, εἶναι προσωπική ἐπαφή καί ἐπικοινωνία. «Πρόσωπον πρός πρόσωπον». Ἡ ἐπίσκεψη εἶναι χαρά γιά δύο ἤ περισσότερα πρόσωπα. Εἶναι ἕνα ἄνοιγμα κοινωνίας καί ἀγάπης. Στήν περίπτωση τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἔχομε ἐπίσκεψη ἐκ τοῦ οὐρανοῦ. Ἕνας οὐράνιος ἐπώνυμος ἐπισκέπτης, ὁ Ἀρχάγγελος Γαβριήλ, ἐπισκέφθηκε τήν παρθένο Μαρία, «εἰς τήν πόλιν τῆς Γαλιλαίας ἡ ὄνομα Ναζαρέτ».
α. Ὁ οὐράνιος ἐπισκέπτης: Ὁ οὐρανός εἶναι σιωπηλός. Καί ὁ οὐράνιος κόσμος, ὁ κόσμος τῶν Ἀγγέλων ποῦ δημιούργησε ὁ Θεός πρίν ἀπό τή δημιουργία τοῦ φυσικοῦ κόσμου, εἶναι πάλι σιωπηλός. Γι' αὐτό καί ἄγνωστος σέ μᾶς τούς ἀνθρώπους. Ὡστόσο, στήν Π. Διαθήκη ἀναφέρονται ἀρκετές περιπτώσεις ἐπίσκεψης Ἀγγέλων σέ ἀνθρώπους τῆς γῆς (Γεν. κβ' 15, Αριθ. κβ' 22-35, Κριτ. στ' 12 κλπ). Ἡ ἐπίσκεψη ὅμως τοῦ Ἀγγέλου Γαβριήλ ἦταν ἡ πιό ἀξιόλογη, διότι κατά τήν ἐπίσκεψη αὔτη, φανερώθηκε «τό ἀπ' αἰῶνος ἀπόκρυφον καί Ἀγγέλοις ἄγνωστον μυστήριον»: Ὁ Ἄγγελος Γαβριήλ ἀνεκοίνωσε στήν παρθένο Μαρία τήν ἀπόφαση καί πρόσκληση τοῦ Θεοῦ νά γίνει μητέρα τοῦ σωτῆρος Χριστοῦ: «Ἰδού σύλληψη ἐν γαστρι καί τέξη υἱόν καί καλέσης τό ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν». Στήν ἐπίσκεψη αὐτή, ἀποκαλύφθηκε ὅτι ὁ οὐράνιος κόσμος σχετίζεται καί συνδέεται μέ τόν κόσμο τῶν ἀνθρώπων καί, εἰδικότερα, ὅτι τόσο οἱ Ἄγγελοι ὅσο καί οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ, ὅπως ἡ παρθένος Μαρία, καλοῦνται νά συμμετάσχουν καί νά διακονήσουν στό προαιώνιο σχέδιο τοῦ Θεοῦ, γιά τή σωτηρία καί τήν ἀποκατάσταση τοῦ ἀνθρωπίνου γένους.
β. Ἡ συγκατάθεση τῆς Θεοτόκου: Ὁ Ἄγγελος Γαβριήλ, στήν ἐπίσκεψή του πρός τήν παρθένο Μαρία μετέφερε συγκεκριμένη πρόταση καί πρόσκληση ἐκ μέρους τοῦ Θεοῦ. Τό σχέδιο πρόβλεπε τή συμμετοχή τῆς Παρθένου στή διαδικασία γέννησης τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Μέ ἄλλα λόγια, ἡ παρθένος Μαρία ἐκαλεῖτο νά ἀποδεχθεῖ καί νά συνεργασθεῖ μέ τόν Θεό, γιά τήν ἐνσάρκωση καί ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ Υἱοῦ του. Ἡ πρόσκληση ἦταν ἀνοιχτή. Ἡ Μαρία εἶχε τή δυνατότητα τῆς ἀποδοχῆς ἤ καί τῆς ἀπόρριψης. Ἡ χαριτωμένη, ὅμως, ψυχή τῆς συνέλαβε τή σημασία τῆς πρόσκλησης καί τό μεγαλεῖο του ἐγχειρήματος. Γι' αὐτό καί ἀποδέχθηκε ἀνεπιφύλαχτα τήν πρόσκληση, λέγοντας: «Ἰδού ἡ δούλη Κυρίου, γένοιτο μοί κατά τό ρῆμα σου».
Μνημονεύοντας ἀργότερα ἡ ἴδια αὐτήν ἀκριβῶς τή στιγμή, θά ὁμολογήσει ὅτι πράγματι, μέ τήν ἐπίσκεψη τοῦ αὐτή ὁ Θεός «ἐποίησε μεγαλεία» στήν ταπεινή δούλη του.
Ἐπίλογος: Στήν ὁλοπρόθυμη συγκατάθεση τῆς παρθένου Μαρίας ὀφείλομε τήν πραγμάτωση τοῦ θεϊκοῦ σχεδίου γιά τή σωτηρία μας. Ἐάν ἡ παρθένος Μαρία δέν δεχόταν τήν πρόσκληση τοῦ Θεοῦ, ἡ ἐνσάρκωση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ δέν θά γινόταν. Γι' αὐτό καί ἡ τιμή τῆς Θεοτόκου εἶναι καθολική. «Πᾶσαι αἵ γενεαί» τῶν ἀνθρώπων τήν «μακαρίζουν» (τήν ἐγκωμιάζουν καί τήν εὐγνωμονοῦν). Ὁ Εὐαγγελισμός τῆς Θεοτόκου ἀποτελεῖ τό «κεφάλαιον τῆς σωτηρίας», τό ἀποφασιστικό γεγονός ποῦ ἔκρινε τήν πραγμάτωση τοῦ «ἀπ' αἰῶνος ἀπόκρυφου μυστηρίου» καί σχεδίου τοῦ Θεοῦ, γιά τήν ἐνσάρκωση τοῦ Υἱοῦ του καί τή σωτηρία τῶν ἀνθρώπων καί τοῦ κόσμου.
τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ἀχελώου κ. Εὐθυμίου.
· Ἡ ἐλληνική ἐπανάσταση τοῦ 1821
Ὁ ἑλληνικός κλῆρος πρωτοστατεῖ στίς μάχες
Τόν Ἰούνιο τοῦ 1827 ὁ ὑπασπιστής τοῦ Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, Φώτιος Χρυσανθακόπουλος (ὁ γνωστός μέ τό ψευδώνυμο Φωτάκος) μέ 150 στρατιῶτες εἶχε στρατοπεδεύσει στό Μέγα Σπήλαιο καί προετοιμαζόταν νά κλείσει τό δρόμο στόν Ἰμβραήμ. Ὁ Ἰμβραήμ στό μεταξύ μπῆκε στό Διακοφτό καί στά γύρω χωριά καί σέρνοντας αἰχμαλώτους ξεκίνησε γιά τήν Τριπολιτσά. Ἀφηγεῖται ὁ ἴδιος ὁ Φωτάκος
... Μετά δέ ταῦτα ἐμοιράσαμεν τάς θέσεις καί ἐτοιμάσθημεν διά πόλεμον, ἄν ὁ ἐχθρός ἤρχετο. ... οἱ δέ πατέρες τῆς μονῆς καί αὐτοί ἤσαν ὅλοι εἰς κίνησιν νύκτα καί ἡμέραν διά νά μᾶς εὐχαριστήσουν.... Οἱ μοναχοί εἶχον ὀχυρώσει τοῦτο (τό Μέγα Σπήλαιον) καλῶς. ..
Τήν ἰδίαν δέ νύκτα πολυάριθμον σῶμα Τούρκων ἐπέρασεν ἐκεῖθεν καί ἐπῆγεν εἰς τό χωρίον Διακοφτόν της Βοστίτσας καθ' ἤν ὥραν οἱ ἄνθρωποι ἤσαν εἰς τήν ἐκκλησίαν, ἡ ὁποία ἐπλησίαζε νά ἀπολύση, καί ἐξαίφνης κυκλώσαντες τήν ἐκκλησίαν αἰχμαλώτισαν ὅλους, ἄνδρας καί γυναικόπαιδα καί τούς ἱερεῖς τῶν. Τόν δέ ἱερέα, ὁ ὁποῖος ἔτυχε τότε νά λειτουργῆ, διά νά τόν χλευάζουν τόν ἔφεραν ἐνδεδυμένον τήν ἱερατικήν του στολήν.
Ἠμεῖς ὅμως δέν ἐγνωρίζαμεν ὅτι οἱ Τοῦρκοι ἐλεηλάτουν τά χωρία ἐκείνων τῶν μερῶν, ἀλλ' οὔτε τίποτε ἄλλο, διότι δέν ἀφήκαν νά ἔλθη κανείς εἰς τό μοναστήριον διά νά μάθωμεν.... Ἐκεῖ εἰς ἕνα στενόν καί κρημνῶδες μονοπάτιον ἐβλέπομεν τούς Τούρκους περνώντας καί φέροντας τούς αἰχμαλώτους ἄνδρας καί γυναικόπαιδα καί ζῶα πολλά, τά ὁποῖα ἐπῆραν ἀπό τό Διακοφτόν καί ἀπό τά ἄλλα ἐκεῖ χωρία. Εἴδαμεν δέ καί τόν ἱερέα τοῦ Διακοφτοῦ φοροῦντα τά ἱερά του ἐνδύματα. Οἱ αἰχμάλωτοι ἄνδρες ἤσαν φορτωμένοι διάφορα πράγματα, καί ἐβάδιζαν ἐμπρός ὅλοι ὁμού, ἄνθρωποι καί κτήνη, καί ἐφαίνοντο ὡσάν κοπάδι ἀπό τά ταμπούρια μας.
Τότε ἦλθεν ἕνας καλόγερος ... καί μέ θυμόν μου λέγει : «δέν ἐντρέπεσθε ὅπου εἶσθε στρατιωτικοί; Πῶς ὑποφέρετε νά βλέπετε τούς ἀδελφούς μας Χριστιανούς νά τούς κάμουν ἔτσι οἱ Τοῦρκοι, καί μάλιστα τίς γυναῖκες σας νά τάς κάνουν σεργούνι;»
Ἀληθινά ἐντράπηκα ἀκούσας τοιαῦτα λόγια ἀπό τόν μοναχόν, καί ἀμέσως εἶπα εἰς τούς καπεταναίους καί τούς λοιπούς συντρόφους μου νά ἑτοιμασθοῦν εἰς πόλεμον.
Ἐνῶ δέ ταῦτα ἐγίνοντο, ἔξαφνα βλέπω νά ἐξέρχωνται ἀπό τό μοναστήριον ὁ εἰς κατόπιν τοῦ ἄλλου μοναχοί. Ἤσαν δέ ὅλοι ὅταν ἐξῆλθον ἕως ἑκατόν, καί καπετάνιον εἶχαν τόν γνωστόν μοναχόν Γεράσιμον. Οὗτοι ὅλοι ἔβγαλαν τά καλογερικά, καί ἐνδύθηκαν στρατιωτικά Ἑλληνικά, ἔβαλαν φουστανέλες καί ἐφόρεσαν φέσια, ἐξάπλωσαν κάτω τά πλούσια μαλλιά τῆς κεφαλῆς τῶν, καί εἶχον ὁπλισθῆ κατά τόν τρόπον τῶν ἀτάκτων στρατιωτῶν. Περνῶντες δέ ἔμπροσθεν ἠμῶν μᾶς ἐπροσκάλεσαν οὕτως: «Ἐλᾶτε νά μᾶς ἰδῆτε πῶς θά πολεμήσωμεν». Καί βαδίζοντες ἐτράβηξαν κατά τό Παλιάμπελον, ... καί φθάσαντες ἐκεῖ, ἀμέσως ἄρχισαν μόνοι τόν πόλεμον μέ τούς Τούρκους. Τοῦτο δέ ἰδόντες ἠμεῖς ἐξεροκοκκινήσαμεν ἀπό τήν ἐντροπήν μας, καί παρευθύς ἐβγήκαμεν ἀπό τό μέρος τῆς Κισσωτῆς νά ὑπάγωμεν εἰς τόν πόλεμον ....
Οἱ καλόγεροι ἐσκότωσαν περισσοτέρους Τούρκους ἀπό ἠμᾶς σχεδόν διπλασίους. Ἐκείνην τήν ἡμέραν οἱ Τοῦρκοι ἠσθάνθησαν καλογερικόν πόλεμον. Οἱ δέ λαβωθέντες ἐξ αὐτῶν ἐπήγαιναν καί ἀπέθνησκαν μέσα εἰς τά δάση καί εἰς τάς τρύπας, καί μετά ταῦτα εὑρίσκαμεν τούς ἀποθανόντας ἐκ τῆς δυσωδίας καί ἀπό τά ὄρνεα, τά ὁποῖα ἔπιπταν εἰς τά πτώματα.
Τή βοηθεία δέ τῆς Παναγίας δέν ἐφονεύθη ἄλλος Ἕλλην ἐκτός του Καπετάν Σαρδελιάνου. Μόνον δέ δύο - τρία λαβώματα ἐλαφρά ἔγιναν εἰς τούς στρατιώτας τοῦ καπετάν Μέλιου, ὅστις μετά τήν μάχην ἀσθενήσας, ἀπέθανεν εἰς τό Μοναστήριον, ἄν καί οἱ πατέρες πολύ ἐπροσπάθησαν νά τόν βοηθήσουν εἰς τήν ἀρρωστίαν του, ἀλλά τίποτε δέν κατόρθωσαν. Τόν ἐνταφίασαν δέ ἐνδόξως μέ ὅλους τους κληρικούς, τούς καπεταναίους καί τούς στρατιώτας.
Φωτάκου Ἀπομνημονεύματα ... Δέκ 1996 τόμος. β΄ σέλ. 297, 299, 302.
· Ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης γιά τίς ἀπόκριες καί τά καρναβάλια
Ποιός μπορεῖ νά διηγηθεῖ τίς ἀταξίες, πού κάνουν οἱ Χριστιανοί κατά τήν περίοδο τῶν Ἀποκρέων,
καί μάλιστα στά νησιά;
Στ' ἀλήθεια, θά μποροῦσε νά πεῖ κανείς, ὅτι τότε οἱ Χριστιανοί δαιμονίζονται ὅλοι, διότι χορεύουν, παίζουν, τραγουδοῦν ἀσυνείδητα, μέχρι καί αὐτοί οἱ πλέον γέροντες. Καί, ὅποιος δέν χορέψει ἤ δέν τραγουδήσει, θεωρεῖται τρελός, διότι οἱ ἄνδρες φοροῦν γυναικεία φορέματα καί οἱ γυναῖκες ἀνδρικά· διότι ντύνεται ὁ καθένας μέ διαφορετικά ροῦχα καί μάσκες, τίς κοινῶς ἀποκαλούμενες μουτσοῦνες· τότε δέν ἔχει διαφορά ἡ ἡμέρα ἀπό τήν νύκτα· διότι ἐπίσης μέ τήν ἡμέρα καί ὅλη ἡ νύκτα ξοδεύεται σέ χορούς καί μασκαριλίκια· τότε δέν διαφέρουν οἱ λαϊκοί ἀπό τούς κληρικούς καί τούς ἱερωμένους· διότι ὅλοι ἐξ ἴσου ἀτακτοῦν· τότε, γιά νά πῶ ἔτσι, πανηγυρίζει ἡ ἀσέλγεια· γιορτάζει ἡ ἀκολασία· εὐφραίνεται ἡ μέθη· ἀγάλλεται ἡ τρυφή καί ἡ ἀσωτία· χορεύει ὁ διάβολος μέ δέκα μανδύλια καί μαζί μέ αὐτόν χορεύει ὅλο τό πλῆθος τῶν δαιμόνων· διότι τό κέρδος, πού κάνουν μόνο στίς ἀποκριές, δέν μποροῦν νά τό ἀποκτήσουν σέ ὁλόκληρο τόν χρόνο. Λυπᾶται δέ ἡ ἀρετή· στενοχωριέται ἡ σωφροσύνη· ὀδύρεται ἡ χριστιανική σεμνότητα καί ἡ εὐταξία· διώχνεται ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ καί ὁ φόβος τῆς κολάσεως καί τῆς κρίσεως· πενθεῖ ὁ Χριστός καί θρηνοῦν ὅλοι οἱ ἄγγελοι καί οἱ δίκαιοι.
"Ὦ, καί ποιός νά μή κλάψει; καί ποιός νά μή χύσει καρδιοστάλακτα δάκρυα, βλέποντας τήν ἀπώλεια καί τήν ἀνοησία αὐτῶν τῶν Χριστιανῶν;
Αὐτοί εἶναι τόσο ἀνόητοι, ποῦ ἀντί νά κερδίσουν ἀπό τήν νηστεία τῆς Ἁγίας Τεσσαρακοστῆς, περισσότερο ζημιώνονται ἀπό τίς ἀπόκριες, καί, γιά νά κερδίσουν ἕνα, χάνουν ἑκατό· καί κάνουν οἱ ἄθλιοι σάν τούς ἀνόητους ἐμπόρους, τρέχοντας σέ ζημία καί ὄχι σέ κέρδος· διότι ἀσύγκριτα μεγαλύτερη εἶναι ἡ βλάβη πού δέχονται κατά τίς ἀπόκριες, παρά ἡ ὠφέλεια πού λαμβάνουν ἀπό τήν Τεσσαρακοστή πού ἔρχεται· ἴλεως, ἴλεως, ἴλεως νά γίνη ὁ Θεός. Καί μακάρι αὐτός νά φωτίση τούς ἅγιους Ἀρχιερεῖς καί τούς πνευματικούς καί τούς διδασκάλους, νά ἐμποδίσουν αὐτά τά κακά μέ ἀφορισμούς καί μέ ἐπιτίμια, ὅπως ὁρίζει καί ὁ ξβ' Κανόνας τῆς ἁγίας καί Οἰκουμενικῆς ς' Συνόδου: «Τάς οὕτω λεγομένας Καλάνδας, καί τά λεγόμενα Βοτά, καί τά καλούμενα Βουμάλια...κατά τί ἔθος παλαιόν καί ἀλλότριόν του τῶν Χριστιανῶν βίου, ἀποπεμπόμεθα, ὁρίζοντες μηδένα ἄνδρα γυναικείαν στολήν ἐνδιδύσκεσθαι ἤ γυναίκα τήν ἀνδράσιν ἁρμόδιον ἀλλά μήτε προσωπεῖα κωμικά ἤ σατυρικά ἤ τραγικά ὑποδύεσθαι· μήτε τό τοῦ βδελυκτοῦ Διονύσου ὄνομα τήν σταφυλήν ἐκθλίβοντος ἐν τοῖς ληνοῖς ἐπιβοᾶν.... Τούς οὔν ἀπό τοῦ νῦν τί τῶν προειρημένων ἐπιτελεῖν ἐγχειροῦντας, ἐν γνώσει τούτων καθισταμένους, τούτους, εἰ μέν κληρικοί εἶεν, καθαιρεῖσθαι προστάσσομεν, εἰ δέ λαϊκοί, ἀφορίζεσθαι».
«Χρηστοήθεια τῶν Χριστιανῶν», Ἁγίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου, Λόγος Β'.
· Πατερικὴ Σοφία
Στήν εἴσοδο τῆς ἁγίας Τεσσαρακοστῆς
Θέλω νά σᾶς ἀναγγείλω ὅτι ἦλθε ἡ ἁγία Τεσσαρακοστή, πού εἶναι τό φάρμακο τῶν ψυχῶν μας. Διότι ὁ Κύριός μας, σάν Πατέρας φιλόστοργος θέλει νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό τίς ἁμαρτίες, πού κάναμε ἐπί τόσον καιρό. Κανόνισε μάλιστα ὡς μέσο θεραπείας καί τή νηστεία.
Κανείς λοιπόν ἄς μή γίνεται κατσούφης, κανείς ἄς μή σκυθρωπάζει, ἀλλά ἄς σκιρτᾶ καί ἄς χαίρεται καί ἄς δοξάζει τό Θεό, ὁ ὁποῖος φροντίζει γιά τίς ψυχές μας. Αὐτός μας καθόρισε τήν ἄριστη ὁδό τῆς νηστείας, πού μέ πολλή χαρά πρέπει ὁ καθένας μας νά τήν ὑποδεχθεῖ.
Οἱ εἰδωλολάτρες νομίζουν γιά γιορτές καί πανηγύρεις τή μέθη καί ὅλη τήν ἄλλη ἀκολασία καί τίς ἐλεεινότητες καί ἀσχήμιες, πού ἀκολουθοῦν. Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ ὅμως θεωρεῖ ὡς γιορτή καί πανηγύρι τή νηστεία καί τήν ἀπάρνηση τῆς κοιλιοδουλείας καί ὅλες τίς ἀρετές, πού προέρχονται ἀπό αὐτήν.
Διότι ἡ Ἐκκλησία εἶναι θεραπευτήριο πνευματικό. Γι' αὐτό πρέπει ἐκεῖνοι πού ἔρχονται στήν Ἐκκλησία νά παίρνουν τά κατάλληλα φάρμακα καί νά τά τοποθετοῦν στά τραύματα τῆς ψυχῆς τους καί ἔτσι νά ἐπιστρέφουν στό σπίτι τους.
Ἡ ἀκρόαση τοῦ θείου λόγου ἀπό μόνη της δέν ὠφελεῖ, ἄν δέν ἔχεις νά παρουσιάσεις ἀνάλογα ἔργα ἀρετῆς. «Οὔχ οἱ ἀκροαταί τοῦ νόμου δίκαιοι παρά τῷ Θεῶ, ἀλλ' οἱ ποιηταί τοῦ νόμου δικαιωθήσονται» (Ρωμ. β΄ 13), λέει ὁ μακάριος Παῦλος. Καί ὁ Χριστός διδάσκοντας ἔλεγε: «Οὐ πᾶς ὁ λέγων μοί, Κύριε, εἰσελεύσεται εἰς τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, ἀλλ' ὁ ποιῶν τό θέλημα τοῦ Πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς» (Μάτθ. ζ΄ 21).
Τό γνωρίζουμε, ἀγαπητοί, ὅτι, ἐάν περιοριζόμαστε μόνο νά ἀκοῦμε τό λόγο τοῦ Θεοῦ, χωρίς νά ἐπακολουθεῖ ἡ ἔμπρακτη ἐφαρμογή, δέν ἔχουμε νά ὠφεληθοῦμε τίποτε. Ἄς μή γινόμαστε λοιπόν μόνο ἀκροατές, ἀλλά καί ἄς ἐφαρμόζουμε τίς θεῖες ἐντολές. Γιατί ὅταν τά ἔργα συνοδεύουν τούς λόγους, τότε θά ἔχουμε πολλή παρρησία. Μέ πολύ ἐνδιαφέρον λοιπόν καί μέ πολλή προσοχή ἀκοῦστε ὅσα θά πῶ περί τῆς νηστείας.
Ὅπως ἡ πολυφαγία προξενεῖ ἀναρίθμητα κακά στό ἀνθρώπινο γένος, ἔτσι καί ἡ νηστεία καί ἡ ἀπαλλαγή ἀπό τήν κοιλιοδουλεία ὑπῆρξε πάντοτε αἰτία ἀνέκφραστων ἀγαθῶν σέ μας. Ὅταν στήν ἀρχή ἔπλασε ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο, γνώριζε ὅτι αὐτό ἀκριβῶς τό φάρμακο τῆς νηστείας ἦταν χρήσιμο γιά τή σωτηρία τῆς ψυχῆς του. Γι' αὐτό ἀμέσως καί ἐκ τῶν προτέρων αὐτή τήν ἐντολή ἔδωσε στόν πρωτόπλαστο: «Ἀπό τούς καρπούς ὅλων τῶν δέντρων πού βρίσκονται στόν Παράδεισο ἔχετε τήν ἄδεια νά τρῶτε. Ἀπό τούς καρπούς ὅμως τοῦ δέντρου «τοῦ γινώσκειν καλόν καί πονηρόν» δέ σᾶς ἐπιτρέπω νά φᾶτε» (Γενεσ. β΄ 16).
Αὐτό πού εἶπε τότε στόν πρωτόπλαστο, δηλαδή «φάε αὐτό καί ἐκεῖνο μή τό φᾶς», ἦταν εἰκόνα τῆς νηστείας. Ἐνῶ ὅμως ἔπρεπε νά τηρήσει τήν ἐντολή, δέν τήν τήρησε, νικήθηκε ἀπό τή λαιμαργία καί μέ τήν παρακοή καταδικάσθηκε νά πεθάνει.
Εἶδες, ἀγαπητέ, μέ ποιόν τρόπο εἰσῆλθε ὁ θάνατος στό ἀνθρώπινο γένος μέ τή λαιμαργία; Εἶδες τή βλάβη, ἡ ὁποία προῆλθε ἀπό αὐτήν; Πρόσεξε τώρα νά δεῖς καί τήν ὠφέλεια ἀπό τή νηστεία. Νήστευσαν οἱ Νινευίτες, στέρησαν τήν τροφή ἀκόμη καί ἀπό τά ζῶα τους καί μετανόησαν, ἄφησαν τά ἁμαρτωλά τους ἔργα, καί ἔτσι παρακίνησαν τόν Κύριο νά τούς δείξει τή φιλανθρωπία Του καί νά ἀνακαλέσει τήν ἀπόφαση πού εἶχε λάβει γιά νά καταστρέψει τήν πόλη τους.
Κατανοώντας, λοιπόν, ὅλα αὐτά, ἀγαπητοί, καί ἔχοντας μεγάλο ἐνδιαφέρον γιά τή σωτηρία μας, ἄς καταφρονήσουμε τίς ἀνωφελεῖς καί ἐπιβλαβεῖς ἀπολαύσεις. Ἄς ἀγαπήσουμε τή νηστεία καί ὅλη γενικά τή χριστιανική συμπεριφορά. Ἄς παρουσιάσουμε μεγάλη μεταβολή στό βίο μας καί κάθε μέρα ἄς φροντίζουμε δραστήρια νά πράττουμε καλά ἔργα.
Ἔτσι, ἀφοῦ ἐμπορευθοῦμε καθ' ὅλη τήν περίοδο τῆς ἁγίας Τεσσαρακοστῆς τό πνευματικό ἐμπόριο τῶν ἀρετῶν, θά συγκεντρώσουμε πολύ πλοῦτο ἀρετῆς. Θά ἀξιωθοῦμε μέ αὐτόν τόν τρόπο νά φτάσουμε καί στή μεγάλη ἡμέρα τοῦ ἁγίου Πάσχα καί μέ παρρησία νά προσέλθουμε στή φρικτή καί πνευματική τράπεζα. Θά μετάσχουμε στά ἀνέκφραστα ἐκεῖνα καί ἀθάνατα ἀγαθά μέ καθαρή συνείδηση καί θά γεμίσουμε μέ τή χάρη πού αὐτά δίνουν.
Ἀποσπάσματα ἀπό τόν παραινετικό λόγο «Εἰς τήν εἴσοδον τῆς ἄγ. Τεσσαρακοστῆς» του Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου.
· Διδάγματα ἀπὸ τὸ Γεροντικὸ
Εἶπε ὁ Ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος:
«Οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι θέλουν νὰ κερδίσουν τὴ βασιλεία χωρὶς κόπους καὶ ἱδρώτα· κι ἐνῶ μακαρίζουν τοὺς ἅγιους ἄνδρες καὶ θέλουν τὴν τιμὴ καὶ τὰ χαρίσματά τους, δὲν θέλουν νὰ ἔχουν μερίδιο στοὺς πόνους καὶ τὰ βάσανα ποὺ περνοῦν ἐκεῖνοι. Τὴ βασιλεία τὴ θέλουν ὅλοι, καὶ πόρνες καὶ τελῶνες καὶ κάθε ἄνθρωπος, καὶ γι᾽ αὐτὸ ὑπάρχουν οἱ πειρασμοὶ καὶ οἱ δοκιμασίες· γιὰ νὰ φανερώνεται ποιοί ἀγάπησαν ἀληθινὰ τὸν Κύριό τους καὶ δίκαια νὰ κερδίζουν τὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν».
· Ἀπὸ τὴν ὑμνολογία τῆς περιόδου
Ἕνας ὕμνος τῶν ἡμερῶν αὐτῶν ἀρχίζει μέ τή φράση «Μετανοίας ὁ καιρός καί δεήσεως ὥρα...» καί δίνει κατά κάποιο τρόπο τό στίγμα τῆς ὅλης περιόδου τοῦ Τριωδίου. Εἶναι καιρός μετανοίας καί δεήσεως, προσευχῆς.
Καί πράγματι· ἀπό τόν Ὄρθρο, ἀπό τό πρωί τῆς πρώτης Κυριακῆς του Τριωδίου ἀκοῦμε νά ψάλλεται στούς Ναούς μας ὁ συγκινητικός ἐκεῖνος ὕμνος «Τῆς μετανοίας ἀνοιξόν μοί πύλας, Ζωοδότα...» καί κατανύσσεται ἡ καρδιά μας. Μᾶς παρακινεῖ ὁ ὕμνος νά καταφεύγουμε ἐν μετανοία στή Χάρη τοῦ πολυελέου καί ζωοδότου Θεοῦ.
Μᾶς ἐγγίζει ὅλους ὁ ἱερός αὐτός ὕμνος, καθώς τόν ἀκοῦμε νά ψάλλεται μελωδικά. Γιατί ὅλοι μας, μηδενός ἑξαιρουμένου, ἔχουμε ἀνάγκη μετανοίας. Μόνο ὁ Θεός εἶναι ἀναμάρτητος. «Οὐδείς ἀναμάρτητος, εἰ μή σύ ὁ δυνάμενος· Σύ γάρ μόνος ἐκτός ἁμαρτίας ὑπάρχεις», ἀκοῦμε νά λέει ἀπευθυνόμενος πρός τόν Θεό στίς Νεκρώσιμες Ἀκολουθίες ὁ Λειτουργός καί συμφωνοῦμε ὅλοι μας. Ποιός μπορεῖ νά καυχηθεῖ ὅτι ἔχει ἁγνή καί καθαρή τήν καρδιά του ἀπό ἁμαρτίες; ρωτοῦσε ὁ θεόπνευστος Σοφός της Παλαιᾶς Διαθήκης. Ποιός ἔχει παρρησία, πρόσθετε, ὅτι εἶναι «καθαρός ἀπό ἁμαρτιῶν;» (Παροιμ. κ΄ 9).
Ὅλοι μας, ἐφόσον εἴμαστε στά λογικά μας, αἰσθανόμαστε ἁμαρτωλοί καί παραβάτες τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ. Καί νιώθουμε τήν ἀνάγκη νά Τοῦ τό ὁμολογήσουμε, νά ἀναγνωρίσουμε τά σφάλματά μας, νά ἑξαγορευτοῦμε. Καί ὄχι μόνο τήν ὥρα τήν ἱερή του Μυστηρίου τῆς Ἐξομολογήσεως ἐνώπιόν του ἀντιπροσώπου τοῦ Θεοῦ, ὅπου κατά τακτά χρονικά διαστήματα ἑξαγορευόμαστε τά κρίματά μας, ἀλλά καί κάθε μέρα στήν
προσευχή μας.
Νά προσευχόμαστε συντετριμμένοι γιά τά λάθη καί τίς ἁμαρτίες τῆς κάθε ἡμέρας μας καί νά ζητοῦμε τό ἔλεος τοῦ Κυρίου, ὅπως τό ἔκανε ὁ τελώνης, τόν ὁποῖο βάζει ὡς πρότυπο συναισθήσεως τῆς ἁμαρτωλότητος καί μετανοίας στήν ἀρχή τοῦ Τριωδίου ἡ Ἐκκλησία μας.
Καί δέν εἶναι τό μόνο παράδειγμα μετανοίας αὐτό πού μᾶς προβάλλει τώρα στό Τριώδιο ἡ Ἐκκλησία.
Θά μᾶς δείξει τόν δρόμο τῆς ἐπιστροφῆς τοῦ ἀσώτου υἱοῦ, γιά νά μᾶς συγκινήσει μέ τή μετάνοιά του. Θά μᾶς ὑποδείξει καί τή μετάνοια τῆς ὁσίας Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας πού χάρη στή μετάνοιά της ἔγινε ἐπίγειος ἄγγελος. Θά μᾶς παρουσιάσει καί τή μετάνοια τῆς ἁμαρτωλῆς γυναίκας καί τοῦ ληστοῦ, συγκλονιστικά παραδείγματα μετανοίας.
Καί ὅλα αὐτά γιά νά μᾶς βοηθήσει νά πάρουμε κι ἐμεῖς τόν δρόμο τῆς μετανοίας πού ὁδηγεῖ στόν οὐρανό. Μετάνοια ἄλλωστε δέν εἶναι μία ἁπλῶς πράξη τοῦ παρελθόντος, πῆγα μία φορά καί ἐξομολογήθηκα, ἀλλά ἕνα διαρκές παρόν, ἕνας τρόπος ζωῆς, μία συνεχής ἀποστροφή τῆς ἁμαρτίας. Καί μαζί μέ τή μετάνοια καί ἡ προσευχή. «Καιρός δεήσεως», εἴπαμε, τό Τριώδιο.
Πυκνότερες τώρα οἱ ἱερές Ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας. Ἀκολουθίες «Χαιρετισμῶν», «Μεγάλου Ἀποδείπνου», Λειτουργίες Προηγιασμένων Θείων Δώρων, Κατανυκτικοί Ἑσπερινοί, πού δέν τελοῦνται σέ ἄλλες ἐποχές τοῦ ἔτους, μᾶς βοηθοῦν νά συνδεόμαστε συχνότερα μέ τόν «Κύριον τῶν Δυνάμεων». Νά ἐπικοινωνοῦμε μέ Ἐκεῖνον, πού εἶναι «τό φῶς» καί «ἡ ζωή» τοῦ κόσμου (Ἰω. η΄ 12, ιδ΄ 6) καί νά ζωογονεῖται ἡ ψυχή μας.
Πόσο γλυκαίνεται ἀλήθεια ἡ καρδιά μας μέ τίς ἱερές αὐτές Ἀκολουθίες τοῦ Τριωδίου! Πόσο ἐνισχύεται ἡ ὕπαρξή μας στίς ὧρες αὐτές τῆς κοινῆς προσευχῆς, ὅταν συναγμένοι στούς Ναούς μας οἱ πιστοί λατρεύουμε τόν Κύριο καί Θεό μας καί νιώθουμε τή θεϊκή παρουσία τοῦ ἀνάμεσά μας! Καί ἐπηρεασμένοι ἀπό τήν πνευματική ἀτμόσφαιρα τῆς κοινῆς προσευχῆς συνεχίζουμε κατόπιν καί στό σπίτι, στήν ἡσυχία τοῦ δωματίου μας τήν προσευχή, ἀνοίγοντας τήν καρδιά μας στόν Κύριο γιά τά προσωπικά καί οἰκογενειακά μας θέματα.
Καί ὁ μέν κόσμος, πού ἀγνοεῖ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί δέν εἶχε ἴσως τίς εὐκαιρίες πού εἴχαμε ἐμεῖς νά γνωρίσει τί σημαίνει προσευχή καί σύνδεσμος μέ τόν Κύριο, τρέχει τίς ἡμέρες αὐτές σέ χορούς καί ξεφαντώματα. Ὅσοι ὅμως μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ πιστεύουμε ἀληθινά σ' Ἐκεῖνον, ἀπολαμβάνουμε οὐσιαστικά τίς ἡμέρες αὐτές τοῦ Τριωδίου.
Μέ τήν προσευχή. Μέ τίς λατρευτικές Συνάξεις τῆς Ἐκκλησίας. Μέ τήν ὑπέρβαση τῶν ἀδυναμιῶν καί ἐλαττωμάτων μας διά τῆς μετανοίας. Μέ τόν καλό ἀγώνα νά εὐαρεστοῦμε στόν Κύριο καί Θεό μας σέ κάθε ἐκδήλωση τῆς ζωῆς μας. Μέ τή σκέψη στόν οὐρανό, στούς Ἁγίους καί στήν Παναγία μας, πού μᾶς περιμένουν γιά νά βρεθοῦμε μαζί τους στόν Παράδεισο καί νά δοξολογοῦμε τρισευτυχισμένοι αἰωνίως τόν Τρισάγιο Θεό μας.
Περιοδικό "Ὁ Σωτήρ".
· Ἕνας ἄγνωστος Ἅγιος
Ὁ Ἅγιος Σάββας ὁ Στρατηλάτης
Ὁ Ἅγιος Σάββας ἔζησε ἐπί αὐτοκράτορος Αὐρηλιανοῦ (270 - 275 μ.Χ.). Ἦταν στρατηλάτης στὴ Ρώμη καὶ καταγόταν ἀπὸ τὸ γένος τῶν Γότθων. Διέλαμπε γιὰ τὴν καθαρότητα τοῦ βίου του καὶ τὴν ἄσκησή του, ἐπισκεπτόταν δὲ στὶς φυλακὲς τοὺς Χριστιανοὺς γιὰ νὰ τοὺς παρηγορήσει. Κατηγορήθηκε στὸν βασιλέα, ὁδηγήθηκε δέσμιος ἐνώπιόν του, ὅπου ὁμολόγησε μὲ παρρησία καὶ πνευματικὴ τὴν πίστη του στὸν Χριστό. Τότε τὸν κρέμασαν καὶ τοῦ κατέσκισαν τὶς σάρκες. Ὅμως ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ τὸν διατήρησε σῶο καὶ ἀβλαβή. Βλέποντας τὸ θαῦμα ποὺ ἐπιτέλεσε ἡ δύναμη τοῦ Θεοῦ, πίστεψαν στὸν Χριστὸ ἑβδομήντα στρατιῶτες, οἱ ὁποῖοι ἀποκεφαλίσθηκαν.
Ὁ Ἅγιος Σάββας μετὰ τά βασανιστήρια, κλείσθηκε στὴ φυλακή, ὅπου τὸ 272 μ.Χ. ἔλαβε τὸ στέφανο τοῦ μαρτυρίου. Ἡ μνήμη τοῦ Ἁγίου Σάββα τιμᾶται στίς 24 Ἀπριλίου.