Μεγάλη Τεσσαρακοστή
π. Ἀλεξάνδρου Σμέμαν
Ὅταν κάποιος ξεκινᾶ γιά ἕνα ταξίδι, πρέπει νά ξέρει ποῦ πηγαίνει. Τό ἴδιο ἰσχύει καί μέ τή Σαρακοστή. Πρό πάντων, ἡ Σαρακοστή εἶναι ἕνα πνευματικό ταξίδι καί προορισμός τοῦ εἶναι τό Πάσχα, "ἡ ἑορτή τῶν ἐορτών". Εἶναι ἡ προετοιμασία γιά τήν "ἐκπλήρωση τοῦ Πάσχα, τήν ἀληθινή Ἀποκάλυψη". Γιά νά ξεκινήσουμε, ἑπομένως, πρέπει νά προσπαθήσουμε νά καταλάβουμε αὐτή τή σύνδεση μεταξύ Σαρακοστῆς καί Πάσχα, ἐπειδή ἀποκαλύπτει κάτι πολύ οὐσιαστικό, ὕψιστης σημασίας γιά τή χριστιανική μας πίστη καί ζωή.
Χρειάζεται νά ἐξηγήσουμε ὅτι τό Πάσχα εἶναι πολλά περισσότερα ἀπό μία ἀκόμη γιορτή, ἀπό μία ἐπέτειο ἀνάμνηση ἑνός περασμένου γεγονότος; Ὁποιοσδήποτε ἔχει συμμετάσχει, ἔστω μία μόνο φορᾶ, σέ ἐκείνη τήν νύχτα πού εἶναι "λαμπρότερη ἀπό τήν ἡμέρα", καί ἔχει δοκιμάσει ἐκείνη τή μοναδική χαρά, τό γνωρίζει [...] Μέ τό Πάσχα γιορτάζουμε τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ ὡς κάτι πού συνέβη καί συνεχίζει νά συμβαίνει σέ μας. Ἐπειδή ὁ καθένας
μᾶς ἔλαβε τό δῶρο αὐτῆς τῆς νέας ζωῆς καί τή δύναμη νά τήν ἀποδεχτεῖ καί νά τή ζήσει. Εἶναι ἕνα δῶρο πού ἀλλάζει ριζικά τή στάση μας ἀπέναντι σέ ὅλα τά στοιχεῖα αὐτοῦ του κόσμου, ἀκόμη καί τό θάνατο. Μᾶς δίνει τή δυνατότητα νά διαβεβαιώνουμε μέ χαρά: "Θάνατος δέν ὑπάρχει πιά!" Ὅμως, ὁ θάνατος εἶναι ἀκόμα ἐδῶ ἀναμφίβολα, συνεχίζουμε νά τόν ἀντιμετωπίζουμε καί κάποια μέρα θά ἔρθει καί θά μᾶς πάρει. Ἀλλά εἶναι ὁλόκληρη ἡ πίστη μας ὅτι μέ τό θάνατό Του ὁ Χριστός ἄλλαξε τήν ἴδια τή φύση τοῦ θανάτου, τήν ἔκανε μία μετάβαση - ἕνα "περασμα", ἕνα "Πάσχα" - πρός τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί μεταμόρφωσε τή μεγαλύτερη τραγωδία στόν ἀπόλυτο θρίαμβο. [...]
Τέτοια εἶναι αὐτή ἡ πίστη τῆς Ἐκκλησίας, πού βεβαιώνεται καί γίνεται αὐταπόδεικτη μέσω τῶν ἀμέτρητων Ἁγίων της. Ὡστόσο, μήπως δέν εἶναι καθημερινή μας διαπίστωση ὅτι αὐτή ἡ πίστη μᾶς ἀνήκει πολύ σπάνια, ὅτι συνεχῶς χάνουμε καί προδίδουμε τή "νέα ζωή" πού λάβαμε ὡς δῶρο, καί ὅτι στήν πραγματικότητα ζοῦμε σάν ὁ Χριστός νά μήν εἶχε ἀναστηθεῖ ἀπό τούς νεκρούς, σάν αὐτό τό μοναδικό γεγονός νά μήν εἶχε καμιά σημασία γιά μας; [...] Ἁπλά τά ξεχνᾶμε ὅλα αὐτά - τόσο πολυάσχολοι εἴμαστε, τόσο βυθισμένοι στίς καθημερινές μας ἀνησυχίες - καί ἐπειδή τά ξεχνᾶμε, ἀποτυγχάνουμε. Καί μέσω αὐτῆς τῆς λήθης, τῆς ἀποτυχίας καί τῆς ἁμαρτίας, ἡ ζωή μᾶς γίνεται πάλι "παλιά" - ἀσήμαντη, σκοτεινή, καί ἐν τέλει χωρίς νόημα - ἕνα ἄσκοπο ταξίδι πρός ἕνα ἄσκοπο τέλος. [...] Μπορεῖ κατά διαστήματα νά ἀναγνωρίζουμε καί νά ἐξομολογούμαστε τίς διάφορες "ἁμαρτίές" μας, ὡστόσο παύουμε νά ἀντιστοιχίζουμε τή ζωή μας πρός ἐκείνη τή νέα ζωή πού ἀποκάλυψε καί μᾶς ἔδωσε ὁ Χριστός. Πράγματι, ζοῦμε σάν νά μήν ἦρθε ποτέ. Αὐτή εἶναι ἡ μόνη πραγματική ἁμαρτία, ἡ ἁμαρτία ὅλων τῶν ἁμαρτιῶν, ἡ ἀπύθμενη θλίψη καί τραγωδία τῆς κατ' ὄνομα Χριστιανοσύνης μας.
Ἐάν τό συνειδητοποιήσουμε, τότε ἴσως νά καταλάβουμε τί εἶναι τό Πάσχα καί γιατί χρειάζεται καί προϋποθέτει τή Σαρακοστή. Διότι τότε μπορεῖ νά καταλάβουμε ὅτι οἱ λειτουργικές παραδόσεις τῆς Ἐκκλησίας, ὅλοι οἱ κύκλοι της καί οἱ ἀκολουθίες της, ὑπάρχουν, καταρχήν, γιά νά μᾶς βοηθήσουν νά ἐπανακτήσουμε τήν ὅραση καί τή γεύση αὐτῆς τῆς νέας ζωῆς πού τόσο εὔκολα χάνουμε καί προδίδουμε, οὕτως ὥστε νά μετανοήσουμε καί νά ἐπιστρέψουμε σέ αὐτήν . [...] Καί πάλι ὁ "παλαιός" βίος τῆς ἁμαρτίας καί τῆς μικρότητας δέν ὑπερνικιέται καί δέν ἀλλάζει εὔκολα. Τό Εὐαγγέλιο ἀναμένει καί ἀπαιτεῖ ἀπό τόν ἄνθρωπο μία προσπάθεια γιά τήν ὁποία, στήν παροῦσα κατάστασή του, εἶναι οὐσιαστικά ἀνίκανος. [...] Ἐδῶ ἐμφανίζεται ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Αὐτή εἶναι ἡ βοήθεια πού μᾶς παρέχεται ἀπό τήν Ἐκκλησία: ἡ σχολή τῆς μετανοίας, πού μόνη αὐτή θά μᾶς δώσει τή δυνατότητα νά δεχτοῦμε τό Πάσχα ὄχι μόνο ὡς ἄδεια γιά νά φᾶμε, νά πιοῦμε καί νά χαλαρώσουμε, ἀλλά πράγματι ὡς τό τέλος "τοῦ παλαιού" μέσα μας, ὡς τήν εἴσοδό μας στό «καινό". [...] Μέσα σέ κάθε ἔτος ἡ Σαρακοστή καί τό Πάσχα εἶναι, γιά ἄλλη μία φορά, ἡ ἀνακάλυψη καί ἡ ἀποκατάσταση ἀπό μᾶς αὐτοῦ πού εἴχαμε γίνει μέσω τοῦ βαπτισματικοῦ θανάτου καί τῆς ἀναστάσεώς μας.
Ἕνα ταξίδι, ἕνα προσκύνημα! Ὅμως, καθώς τό ξεκινᾶμε, καθώς κάνουμε τό πρῶτο βῆμα στό "χαροποιόν πένθος" τῆς Σαρακοστῆς, βλέπουμε - μακριά, πολύ μακριά - τόν προορισμό. Εἶναι ἡ χαρά τοῦ Πάσχα, εἶναι ἡ εἴσοδος στή δόξα τῆς Βασιλείας. Καί εἶναι αὐτή ἡ ὅραση, ἡ πρόγευση τοῦ Πάσχα, πού κάνει τό πένθος τῆς Σαρακοστῆς χαροποιόν, τό σαρακοστιανό μας ἀγώνα μία «πνευματική ἄνοιξη». Ἡ νύχτα μπορεῖ νά εἶναι σκοτεινή καί μακρά, ἀλλά κατά μῆκος ὅλου του δρόμου μία μυστηριώδης καί ἀκτινοβόλος αὐγή φαίνεται νά λάμπει στόν ὁρίζοντα. "Μην μᾶς στερήσεις τήν προσδοκία μας,
Φίλε του ἀνθρώπου!"
Δόξα τῷ Θεῷ!
Ἀπό τό βιβλίο «Μεγάλη Σαρακοστή», ἐκδόσεις Ἀκρίτας.